Trong tác phẩm “Vợ chồng A Phủ”, Tô Hoài đã khắc họa thành công nhân vật Mị, một cô gái H’Mông với số phận bi thảm nhưng ẩn chứa sức sống phi thường. Giai đoạn trước khi Mị bị bắt về làm dâu gạt nợ nhà thống lí Pá Tra là chìa khóa để hiểu rõ phẩm chất và khát vọng của cô, đồng thời lý giải nguồn gốc sức phản kháng sau này.
Trước hết, Mị hiện lên là một cô gái xinh đẹp, yêu đời và tràn đầy sức sống. Tiếng sáo của Mị làm say đắm bao chàng trai, ngày đêm theo đuổi. Chi tiết này không chỉ cho thấy Mị có tài năng, duyên dáng mà còn là biểu tượng cho sức sống mãnh liệt, khát vọng vươn lên và khả năng giao hòa với thiên nhiên, con người của người H’Mông.
Mị không chỉ có tài năng mà còn là một cô gái hiếu thảo, yêu thương gia đình và giàu lòng tự trọng. Khi biết cha mẹ nợ nần, Mị sẵn sàng hi sinh bản thân để trả nợ. Tuy nhiên, khi nghe đến việc trở thành con dâu gạt nợ nhà thống lí, Mị đã phản ứng quyết liệt.
Câu nói của Mị thể hiện rõ cá tính mạnh mẽ, ý thức về nhân phẩm và lòng tự trọng. Mị thà chết chứ không chấp nhận trở thành một món hàng trao đổi, bị tước đoạt quyền tự do.
Tuy nhiên, hoàn cảnh khắc nghiệt đã đẩy Mị vào bi kịch. Vì món nợ của cha mẹ, Mị buộc phải chấp nhận cuộc sống làm dâu gạt nợ. Số phận của Mị không chỉ là số phận cá nhân mà còn là biểu tượng cho những người nghèo khổ vùng cao bị áp bức, bóc lột.
Việc miêu tả Mị trước khi về làm dâu không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn và phẩm chất đáng quý của cô mà còn khắc họa sức sống tiềm tàng. Chính vì từng biết yêu, từng có khát vọng sống nên Mị mới có thể thức tỉnh, vùng lên và tự giải thoát khỏi sự đày đọa sau này.
Tóm lại, trước khi trở thành “con dâu gạt nợ”, Mị là một cô gái mang trong mình vẻ đẹp thuần khiết, mạnh mẽ và giàu ý chí. Hình ảnh Mị là tiếng nói cảm thông, trân trọng đối với những con người nhỏ bé nhưng luôn khát khao được sống là chính mình. Sức sống tiềm tàng ấy chính là ngọn lửa âm ỉ, chờ ngày bùng cháy trong đêm tối cuộc đời Mị.
