Nguyễn Đình Thi, một tên tuổi lớn của văn học Việt Nam, đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả qua nhiều thể loại. Thơ ông, tự do, phóng khoáng nhưng hàm súc, giàu suy tư và dạt dào cảm hứng yêu nước, đặc biệt là những vần thơ viết về đất nước trong kháng chiến. “Lá đỏ” là một trong những tác phẩm tiêu biểu, thể hiện rõ phong cách và tài năng của ông.
Bài thơ được sáng tác vào tháng 12 năm 1974, thời điểm cuộc kháng chiến chống Mỹ bước vào giai đoạn quyết định. “Lá đỏ” không chỉ là một bức tranh về Trường Sơn hùng vĩ mà còn là lời tiên đoán về ngày thống nhất đất nước.
Mở đầu bài thơ là khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, nơi cuộc gặp gỡ diễn ra:
“Gặp em trên cao lộng gió
Rừng lạ ào ào lá đỏ”
Khung cảnh rừng Trường Sơn với lá đỏ rực rỡ trong gió lộng, một biểu tượng cho vẻ đẹp vừa hùng vĩ vừa lãng mạn của chiến tranh.
“Trên cao” không chỉ là vị trí địa lý mà còn là biểu tượng cho tinh thần cao thượng, ý chí kiên cường. “Lộng gió” gợi cảm giác rộng mở, đón chào những luồng gió cách mạng. Hình ảnh “rừng lạ ào ào lá đỏ” sử dụng từ láy “ào ào” gợi tả một cơn gió mạnh làm nên trận “mưa” lá đỏ, tuôn trào mãnh liệt như sức sống của Trường Sơn. Màu đỏ của lá như màu cờ Tổ quốc, màu của nhiệt huyết cách mạng.
Tiếp theo là hình ảnh người con gái Việt Nam trong chiến tranh:
“Em đứng bên đường, như quê hương
Vai áo bạc, quàng súng trường”
Hình ảnh cô gái tiền phương đứng bên đường Trường Sơn, vai áo bạc phếch, quàng súng trường, là biểu tượng cho vẻ đẹp bình dị, kiên cường và tình yêu quê hương sâu sắc.
Hình ảnh “em gái tiền phương” xuất hiện, giản dị mà thiêng liêng. “Em đứng bên đường, như quê hương” – sự so sánh đầy ý nghĩa, khẳng định vai trò và vị trí của người phụ nữ trong cuộc chiến tranh nhân dân. Hình ảnh “vai áo bạc, quàng súng trường” vừa chân thực, vừa gợi cảm xúc về sự gian khổ, hy sinh nhưng cũng đầy kiêu hãnh và quyết tâm bảo vệ Tổ quốc.
Con đường ra trận hiện lên với khí thế hào hùng:
“Đoàn quân vẫn đi vội vã
Bụi Trường Sơn nhòa trời lửa”
Đoàn quân tiến bước vội vã trên con đường Trường Sơn đầy khói lửa, thể hiện tinh thần khẩn trương, quyết tâm giải phóng miền Nam.
Đoàn quân “vẫn đi vội vã” giữa “bụi Trường Sơn nhòa trời lửa” gợi lên không khí khẩn trương, quyết liệt của cuộc chiến. Từ láy “vội vã” diễn tả tinh thần tranh thủ thời gian, vượt qua gian khổ để tiến về phía trước. Hình ảnh “bụi Trường Sơn nhòa trời lửa” thể hiện sự ác liệt của chiến tranh, nhưng cũng không làm lu mờ ý chí và quyết tâm của quân và dân ta.
Kết thúc bài thơ là lời chào và hẹn ước:
“Chào em, em gái tiền phương
Hẹn gặp nhé giữa Sài Gòn…”
Lời chào tạm biệt và hẹn gặp lại giữa Sài Gòn, thể hiện niềm tin vào ngày thống nhất đất nước và khát vọng hòa bình.
Lời chào “Chào em, em gái tiền phương” không chỉ là lời tạm biệt mà còn là lời động viên, khích lệ. “Hẹn gặp nhé giữa Sài Gòn…” là lời hứa hẹn về ngày chiến thắng, ngày đất nước thống nhất, non sông liền một dải.
“Lá đỏ” không chỉ thành công về nội dung mà còn đặc sắc về nghệ thuật. Thể thơ tự do, ngôn ngữ giản dị, hình ảnh thơ gợi cảm, giàu biểu tượng đã tạo nên sức lay động mạnh mẽ trong lòng người đọc. Nhịp điệu thơ dồn dập, khỏe khoắn như nhịp bước hành quân.
Bài thơ “Lá đỏ” của Nguyễn Đình Thi đã khắc họa thành công hình ảnh Trường Sơn hùng vĩ, con người Việt Nam kiên cường, bất khuất trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Bài thơ là một khúc ca về tình yêu quê hương, đất nước, về niềm tin vào thắng lợi cuối cùng của dân tộc, và là một trong những tác phẩm tiêu biểu của thơ ca kháng chiến Việt Nam. Đồng thời, “Phân Tích Lá đỏ” giúp ta hiểu sâu sắc hơn về giá trị lịch sử và văn hóa của tác phẩm, cũng như tài năng và tâm huyết của nhà thơ Nguyễn Đình Thi.