Hai khổ thơ đầu trong bài “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương là một bức tranh cảm xúc chân thành và sâu lắng, thể hiện lòng kính yêu vô hạn của nhà thơ đối với Bác Hồ. Đoạn thơ mở đầu bằng một lời tâm tình giản dị, mộc mạc nhưng chứa đựng bao nhiêu tình cảm dồn nén, nhớ thương của người con miền Nam sau bao năm xa cách.
“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác” – tiếng “con” cất lên nghe thật gần gũi, thân thương, thể hiện sự kính trọng và tình cảm gia đình ấm áp. Chữ “thăm” thay cho “viếng” càng làm giảm đi sự đau thương mất mát, thể hiện mong muốn Bác vẫn còn sống mãi trong lòng dân tộc.
Hàng tre xanh ngát bao quanh lăng Bác Hồ
Tiếp theo, hình ảnh hàng tre xanh ngát hiện lên trong sương sớm tạo nên một ấn tượng sâu sắc.
“Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.”
Hàng tre không chỉ là một loài cây quen thuộc của làng quê Việt Nam mà còn là biểu tượng cho sức sống mãnh liệt, sự kiên cường, bất khuất của dân tộc. Dù trải qua bao nhiêu “bão táp mưa sa”, hàng tre vẫn “đứng thẳng hàng”, thể hiện tinh thần đoàn kết, ý chí kiên định của người Việt Nam.
Khổ thơ thứ hai mở ra một không gian rộng lớn hơn, với hình ảnh mặt trời và dòng người vô tận.
“Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy chín mùa xuân.”
Hình ảnh “mặt trời đi qua trên lăng” là một hình ảnh thực, nhưng “mặt trời trong lăng rất đỏ” lại là một ẩn dụ sâu sắc, thể hiện sự vĩ đại, công lao to lớn của Bác Hồ đối với dân tộc. Bác như một vầng thái dương soi sáng con đường cách mạng, mang lại độc lập, tự do cho đất nước. Điệp ngữ “ngày ngày” nhấn mạnh sự vĩnh hằng của Bác trong lòng dân tộc.
Hình ảnh “dòng người đi trong thương nhớ” được so sánh với “tràng hoa dâng bảy chín mùa xuân” thể hiện lòng biết ơn, sự kính trọng vô hạn của nhân dân đối với Bác. “Bảy chín mùa xuân” là một hoán dụ tượng trưng cho cuộc đời 79 năm cống hiến cho dân tộc của Bác.
Hai khổ thơ đầu bài “Viếng lăng Bác” đã thể hiện một cách sâu sắc tình cảm kính yêu, ngưỡng mộ của Viễn Phương và của cả dân tộc Việt Nam đối với Bác Hồ. Bằng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, hình ảnh thơ giàu sức gợi, tác giả đã khắc họa thành công hình ảnh Bác Hồ vĩ đại, sống mãi trong lòng dân tộc.
