“Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân là một tác phẩm xuất sắc, không chỉ thể hiện tài năng nghệ thuật bậc thầy của tác giả mà còn chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc. Tác phẩm khắc họa thành công hình tượng Huấn Cao, một người tử tù tài hoa, khí phách, và tấm lòng trong sáng, đồng thời đặt ra vấn đề về sự đối lập giữa cái đẹp và cái xấu, cái thiện và cái ác trong xã hội đương thời.
Truyện kể về cuộc gặp gỡ đặc biệt giữa Huấn Cao, một người tử tù nổi tiếng với tài viết chữ đẹp, và viên quản ngục, một người yêu cái đẹp nhưng lại làm việc trong môi trường ngục tù tăm tối. Tình huống truyện éo le, đầy kịch tính đã làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn của cả hai nhân vật.
Tình huống truyện độc đáo với cảnh Huấn Cao cho chữ trong ngục tù ẩm thấp, tối tăm đã tạo nên một sự tương phản mạnh mẽ, làm nổi bật vẻ đẹp của tài năng và nhân cách Huấn Cao. Hình ảnh người tử tù “cổ đeo gông, chân vướng xiềng” nhưng vẫn “dậm tô nét chữ trên tấm lụa trắng tinh” là một biểu tượng cho sự chiến thắng của cái đẹp trước cái xấu, của cái thiện trước cái ác. Đây là minh chứng cho thấy dù trong hoàn cảnh ngặt nghèo nhất, vẻ đẹp của tâm hồn và tài năng vẫn có thể tỏa sáng.
Huấn Cao không chỉ là một người có tài viết chữ đẹp mà còn là một người có khí phách hiên ngang, bất khuất. Ông không khuất phục trước cường quyền, không vì vàng bạc mà bán rẻ tài năng của mình.
Hình ảnh Huấn Cao “dỗ gông” khi bị áp giải vào ngục tù thể hiện rõ tinh thần bất khuất, không chịu khuất phục trước cường quyền. Hành động này cho thấy Huấn Cao không chỉ là một nghệ sĩ tài hoa mà còn là một người anh hùng dám đối đầu với xã hội thối nát.
Viên quản ngục, dù làm việc trong môi trường ngục tù tăm tối, vẫn giữ được tấm lòng trong sáng, biết trân trọng cái đẹp và kính trọng người tài. Ông là một “thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn, xô bồ”.
Sự “khúm núm” của viên quản ngục trước Huấn Cao thể hiện sự kính trọng sâu sắc đối với tài năng và nhân cách của người tử tù. Hành động này cũng cho thấy sự thức tỉnh của viên quản ngục trước cái đẹp và cái thiện, đồng thời thể hiện niềm khao khát được sống một cuộc đời lương thiện, tránh xa chốn ngục tù tăm tối.
Nguyễn Tuân đã sử dụng thành công thủ pháp tương phản để làm nổi bật sự đối lập giữa cái đẹp và cái xấu, cái thiện và cái ác trong tác phẩm. Cảnh cho chữ trong ngục tù, sự đối lập giữa Huấn Cao và viên quản ngục, tất cả đều góp phần thể hiện chủ đề tư tưởng của tác phẩm: ca ngợi cái đẹp, cái tài, và khẳng định sự bất tử của những giá trị nhân văn cao đẹp.
Cảnh cho chữ không chỉ là một hoạt động nghệ thuật mà còn là một sự kiện mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Nó thể hiện sự gặp gỡ giữa hai tâm hồn đồng điệu, cùng trân trọng cái đẹp và khát khao một cuộc sống tốt đẹp hơn.
“Chữ người tử tù” là một tác phẩm có giá trị nghệ thuật và nhân văn sâu sắc, thể hiện tài năng và tâm huyết của nhà văn Nguyễn Tuân. Tác phẩm không chỉ ca ngợi cái đẹp, cái tài mà còn đặt ra những vấn đề về nhân cách, về sự lựa chọn giữa cái thiện và cái ác trong cuộc đời. “Chữ người tử tù” xứng đáng là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của văn học Việt Nam hiện đại.
