Bài thơ “Cảnh khuya” của Hồ Chí Minh là một tác phẩm đặc sắc, thể hiện sự hòa quyện giữa tâm hồn thi sĩ và người chiến sĩ cách mạng. Dưới đây là phân tích chi tiết về bài thơ này:
Phân tích bài thơ Cảnh khuya – Mẫu 1
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là vị lãnh tụ vĩ đại mà còn là một nhà thơ lớn của dân tộc. Bài thơ “Cảnh khuya” là minh chứng cho tài năng và tâm hồn cao đẹp của Người.
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Bài thơ ra đời năm 1947, trong giai đoạn kháng chiến chống Pháp đầy gian khổ. Trong khung cảnh núi rừng Việt Bắc, Bác đã cảm nhận và ghi lại vẻ đẹp của đêm khuya.
.jpg)
Khung cảnh suối rừng Việt Bắc, gợi liên tưởng đến âm thanh trong trẻo được ví như tiếng hát xa xăm trong bài thơ.
Câu thơ đầu tiên gợi lên âm thanh của dòng suối:
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Cách so sánh độc đáo “tiếng suối trong như tiếng hát xa” thể hiện sự tinh tế trong cảm nhận của Bác. Tiếng suối vốn vô hình, nay được cảm nhận bằng thính giác và so sánh với “tiếng hát xa” gợi cảm giác trong trẻo, thanh bình. “Tiếng hát xa” là âm thanh đặc biệt, vang vọng trong không gian tĩnh lặng, lan tỏa rộng khắp.
Tiếp theo là bức tranh về cảnh vật:
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Hai chữ “lồng” được lặp lại, tạo ấn tượng về sự giao hòa, quấn quýt giữa trăng, cổ thụ và hoa. Ánh trăng bao trùm lên cây cổ thụ, bóng cây lại phủ lên những nhành hoa, tạo nên một bức tranh đêm khuya vừa tĩnh lặng, vừa sống động.
Hình ảnh trăng lồng cổ thụ và bóng lồng hoa, thể hiện sự hòa quyện giữa thiên nhiên và ánh trăng trong bài thơ.
Hai câu cuối thể hiện tâm trạng của Bác:
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
Cảnh đẹp đêm khuya khiến Bác thao thức. Điệp ngữ “chưa ngủ” nhấn mạnh nỗi lo lắng cho vận mệnh đất nước. Tình yêu thiên nhiên hòa quyện với lòng yêu nước sâu sắc, tạo nên vẻ đẹp tâm hồn của Hồ Chí Minh.
Phân tích bài thơ Cảnh khuya – Mẫu 2
Bài thơ “Cảnh khuya” được sáng tác năm 1947 tại chiến khu Việt Bắc, thể hiện tình yêu thiên nhiên và lòng yêu nước sâu sắc của Bác Hồ.
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Hai câu thơ đầu tập trung miêu tả cảnh thiên nhiên:
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Giữa chiến khu Việt Bắc hoang sơ, tiếng suối được ví như “tiếng hát xa”, tạo cảm giác thanh bình, yên ả. Bằng đôi tai nhạy cảm và trái tim nghệ sĩ, Bác đã nhân hóa dòng suối, biến nó thành một “ca sĩ” của núi rừng.
Dòng suối trong veo được nhân hóa, như tiếng hát ngân nga trong không gian núi rừng.
Điệp từ “lồng” trong câu thơ thứ hai nhấn mạnh sự xuyên tỏa của ánh trăng, sự giao hòa giữa cảnh vật. Cảnh vật dưới ánh trăng trở nên lung linh, huyền ảo.
Hai câu thơ cuối thể hiện tâm trạng của Bác:
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà
Giữa cảnh khuya tĩnh lặng, Bác không ngủ được vì lo lắng cho vận mệnh đất nước. Điệp từ “chưa ngủ” được sử dụng hai lần, thể hiện nỗi lo lắng thường trực trong lòng Bác.
Hình ảnh Bác Hồ trăn trở, lo lắng cho vận mệnh đất nước trong những đêm khuya.
Bài thơ “Cảnh khuya” thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa tình yêu thiên nhiên và lòng yêu nước của Bác Hồ.
Đánh giá chung
Bài thơ “Cảnh khuya” là một tác phẩm đặc sắc, thể hiện tài năng và tâm hồn cao đẹp của Hồ Chí Minh. Bằng ngôn ngữ giản dị, hình ảnh thơ gợi cảm, bài thơ đã khắc họa thành công bức tranh thiên nhiên Việt Bắc và thể hiện tình yêu thiên nhiên, lòng yêu nước sâu sắc của Bác.
Các yếu tố làm nên sự thành công của bài thơ:
- Ngôn ngữ: Giản dị, trong sáng, gần gũi với đời sống.
- Hình ảnh: Gợi cảm, giàu sức biểu tượng.
- Nhịp điệu: Nhẹ nhàng, du dương.
- Cảm xúc: Chân thành, sâu lắng.
“Cảnh khuya” là một bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ Hồ Chí Minh, có giá trị nghệ thuật và nhân văn sâu sắc. Bài thơ đã đi vào lòng người đọc, trở thành một phần không thể thiếu trong di sản văn học Việt Nam.
