Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” của Minh Huệ là một tác phẩm tiêu biểu ca ngợi tấm lòng yêu thương bao la của Bác Hồ đối với bộ đội và nhân dân. Bài thơ không chỉ khắc họa hình ảnh Bác Hồ kính yêu mà còn thể hiện tình cảm kính trọng, cảm phục của người chiến sĩ đối với vị lãnh tụ vĩ đại.
Bài thơ dựa trên sự kiện Bác Hồ trực tiếp ra mặt trận chỉ đạo chiến dịch Biên giới năm 1950. Tình huống được mở ra khi anh đội viên tỉnh giấc giữa đêm khuya và bắt gặp hình ảnh Bác Hồ vẫn còn thức:
“Anh đội viên thức dậy
Thấy trời khuya lắm rồi
Mà sao Bác vẫn ngồi
Đêm nay Bác không ngủ.”
Giữa đêm khuya tĩnh mịch, mọi người đã yên giấc sau một ngày hành quân vất vả, hình ảnh Bác Hồ trầm ngâm bên bếp lửa càng gợi lên sự trăn trở, lo lắng của Người:
“Lặng yên bên bếp lửa
Vẻ mặt Bác trầm ngâm
Ngoài trời mưa lâm thâm
Mái lều tranh xơ xác”
Hình ảnh Bác Hồ hiện lên vừa gần gũi, giản dị, vừa vĩ đại. Sự lo lắng của Bác không chỉ dừng lại ở những suy tư mà còn thể hiện qua những hành động cụ thể:
“Anh đội viên nhìn Bác
Càng nhìn lại càng thương
Người Cha mái tóc bạc
Đốt lửa cho anh nằm
Rồi Bác đi dém chăn
Từng người từng người một
Sợ cháu mình giật thột
Bác nhón chân nhẹ nhàng”
Hình ảnh so sánh “Người Cha mái tóc bạc” gợi lên tình cảm ấm áp, thân thương như ruột thịt. Hành động “nhón chân nhẹ nhàng” thể hiện sự quan tâm, chăm sóc tỉ mỉ của Bác, sợ làm các chiến sĩ thức giấc. Tấm lòng yêu thương của Bác còn được thể hiện qua lời tâm sự:
“Bác thương đoàn dân công
Đêm nay ngủ ngoài rừng
Rải lá cây làm chiếu
Manh áo phủ làm chăn”
Bác không ngủ vì lo lắng cho đoàn dân công đang ngủ ngoài rừng, thiếu thốn đủ bề. Tình thương của Bác trải rộng đến tất cả mọi người, từ chiến sĩ đến dân công, không phân biệt địa vị, hoàn cảnh.
Lòng kính yêu, cảm phục của anh đội viên đối với Bác Hồ được thể hiện qua những cảm xúc chân thành:
“Anh đội viên nhìn Bác
Bác nhìn ngọn lửa hồng
Lòng vui sướng mênh mông
Anh thức luôn cùng Bác
Đêm nay Bác ngồi đó
Đêm nay Bác không ngủ
Vì một lẽ thường tình
Bác là Hồ Chí Minh.”
Anh đội viên thức cùng Bác, chia sẻ những trăn trở, lo lắng của Người. Câu kết bài thơ “Vì một lẽ thường tình/ Bác là Hồ Chí Minh” khẳng định phẩm chất cao đẹp, tấm lòng nhân ái bao la của Bác Hồ. Tình yêu thương nhân dân đã trở thành bản chất, lẽ sống của Người.
Bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là một bài học sâu sắc về tình yêu thương, sự hi sinh và tinh thần trách nhiệm. Hình ảnh Bác Hồ trong bài thơ mãi là nguồn cảm hứng cho các thế hệ người Việt Nam.
