“Vội vàng” của Xuân Diệu là một trong những bài thơ xuất sắc nhất, thể hiện tình yêu cuộc sống tha thiết và quan niệm nhân sinh mới mẻ của nhà thơ. Đặc biệt, 13 câu thơ đầu tiên đã vẽ nên một bức tranh mùa xuân đầy sức sống, đồng thời bộc lộ khát vọng sống mãnh liệt của tác giả.
Để hiểu rõ hơn về những cung bậc cảm xúc và tư tưởng mà Xuân Diệu gửi gắm, chúng ta sẽ cùng nhau đi sâu vào phân tích 13 câu thơ đầu này.
Khao khát chiếm đoạt và lưu giữ vẻ đẹp của cuộc sống được thể hiện ngay ở những câu thơ mở đầu:
“Tôi muốn tắt nắng đi,
Cho màu đừng nhạt mất;
Tôi muốn buộc gió lại,
Cho hương đừng bay đi.”
alt: Chân dung Xuân Diệu, nhà thơ mới tiêu biểu với ánh mắt nhìn xa xăm, bên cạnh là trang thơ “Vội Vàng”, thể hiện sự nghiệp văn chương gắn liền với khát vọng sống và yêu đương mãnh liệt.
Bốn câu thơ ngũ ngôn như một lời tuyên ngôn táo bạo, thể hiện ước muốn phi thường của thi sĩ: muốn thay đổi quy luật tự nhiên, muốn “tắt nắng”, “buộc gió”. Đây là những hành động không thể thực hiện được, bởi nó đi ngược lại với lẽ tự nhiên.
Tuy nhiên, đằng sau những ước muốn ấy là một tâm hồn yêu đời tha thiết, muốn níu giữ những khoảnh khắc đẹp đẽ của cuộc sống, muốn “màu đừng nhạt mất”, “hương đừng bay đi”. Điều này thể hiện sự trân trọng và nâng niu vẻ đẹp của thiên nhiên, đồng thời cho thấy nỗi ám ảnh về sự trôi chảy của thời gian trong tâm hồn Xuân Diệu.
Tiếp theo, nhà thơ mở ra một bức tranh thiên nhiên đầy màu sắc và âm thanh:
“Của ong bướm này đây tuần tháng mật;
Này đây hoa của đồng nội xanh rì;
Này đây lá của cành tơ phơ phất;
Của yến anh này đây khúc tình si.
Và này đây ánh sáng chớp hàng mi;
Mỗi sáng sớm, thần Vui hằng gõ cửa;
Tháng giêng ngon như một cặp môi gần.”
alt: Bức tranh minh họa khu vườn mùa xuân với hoa lá xanh tươi, ong bướm dập dìu, thể hiện sự sống động và tràn đầy tình yêu của Xuân Diệu đối với thiên nhiên trong bài thơ “Vội Vàng”.
Điệp ngữ “này đây” được lặp đi lặp lại như một lời mời gọi, giới thiệu về những vẻ đẹp của cuộc sống. Đó là “tuần tháng mật” của ong bướm, “hoa của đồng nội xanh rì”, “lá của cành tơ phơ phất”, “khúc tình si” của yến anh… Tất cả tạo nên một không gian tràn ngập tình yêu và sự sống.
Đặc biệt, câu thơ “Tháng giêng ngon như một cặp môi gần” là một sáng tạo độc đáo của Xuân Diệu. Ông đã cảm nhận vẻ đẹp của mùa xuân bằng tất cả các giác quan, không chỉ bằng thị giác, thính giác mà còn bằng cả vị giác. Mùa xuân trở nên gần gũi, quyến rũ như “một cặp môi gần”, khơi gợi những khát khao mãnh liệt trong lòng người.
Chính vì yêu cuộc sống, trân trọng từng khoảnh khắc, Xuân Diệu cảm thấy “sung sướng” nhưng cũng “vội vàng”:
“Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân.”
alt: Hình ảnh ẩn dụ về sự vội vã trong “Vội Vàng”, với người đàn ông đang chạy đua cùng thời gian, thể hiện nỗi tiếc nuối tuổi xuân trôi nhanh và khát vọng tận hưởng cuộc sống mãnh liệt.
Câu thơ bị ngắt làm đôi, thể hiện sự giằng xé trong tâm trạng của nhà thơ. Ông vừa cảm thấy hạnh phúc khi được sống trong một thế giới tươi đẹp, vừa cảm thấy tiếc nuối vì thời gian trôi qua quá nhanh. Chính vì vậy, ông “không chờ nắng hạ mới hoài xuân”, mà muốn tận hưởng cuộc sống ngay từ bây giờ, không để lỡ bất kỳ khoảnh khắc nào.
13 câu thơ đầu bài “Vội vàng” đã cho thấy một thế giới quan mới mẻ, một tình yêu cuộc sống mãnh liệt và một khát vọng sống hết mình của Xuân Diệu. Ông muốn chúng ta hãy biết trân trọng từng giây phút của cuộc đời, hãy sống hết mình để không phải hối tiếc khi thời gian trôi qua.
