Nguyễn Tuân, một tượng đài của văn học Việt Nam hiện đại, đã khắc họa nên những trang văn độc đáo, nơi cái đẹp được tôn vinh và con người được khám phá ở những góc khuất nhất. Trong số những tác phẩm nổi tiếng của ông, Chữ người tử tù nổi bật như một viên ngọc quý, đặc biệt là qua hình tượng nhân vật Huấn Cao.
Truyện ngắn, ban đầu mang tên Dòng chữ cuối cùng, sau này được đổi thành Chữ người tử tù, không chỉ là một câu chuyện về nghệ thuật thư pháp mà còn là một bản hùng ca về khí phách, về nhân cách cao đẹp của một con người.
Tinh Thần Nghĩa Hiệp và Khí Phách Hiên Ngang
Huấn Cao không chỉ là một người tài hoa trong thư pháp mà còn là một người có tinh thần nghĩa hiệp, dám đứng lên chống lại triều đình thối nát. Ông cầm đầu một cuộc nổi dậy, thể hiện sự căm ghét sâu sắc đối với chế độ đương thời.
Huấn Cao hiên ngang, bất khuất, ngạo nghễ giũ gông, thể hiện tinh thần phản kháng mạnh mẽ.
Trong cảnh ngục tù tăm tối, Huấn Cao vẫn giữ tư thế đàng hoàng, hiên ngang, bất khuất. Hành động giũ gông của ông cùng các bạn tù cho thấy bản lĩnh và khí phách của một người anh hùng. Huấn Cao đứng ở vị trí đầu thang gông, dù trong hoàn cảnh bi đát nhất, vẫn là người chủ soái. Sự coi thường lời đe dọa của lính áp giải, thái độ lạnh lùng khi chúc mũi gông xuống nền đá tảng, tất cả đều toát lên vẻ đẹp của một con người không khuất phục trước cường quyền.
Bản Lĩnh Cứng Cỏi và Sự Bình Thản Trước Cái Chết
Bản lĩnh của Huấn Cao còn thể hiện ở cách ông đón nhận sự biệt đãi của viên quản ngục. Khi viên quản ngục ân cần hỏi han, Huấn Cao tỏ ra khinh bạc đến điều: “Ngươi hỏi ta muốn gì, ta chỉ muốn có một điều, là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây”. Câu nói này thể hiện sự kiêu hãnh, không chấp nhận sự giả tạo và nịnh bợ.
Huấn Cao giữ vững sự bình thản và khí khái, không hề nao núng trước án tử hình.
Vào thời điểm nhận tin dữ, biết ngày mai sẽ vào kinh chịu án chém, Huấn Cao vẫn giữ được sự bình tĩnh, thậm chí còn mỉm cười. Sự bình thản này không phải là sự cam chịu mà là sự ung dung của một người đã vượt lên trên mọi nỗi sợ hãi, coi cái chết nhẹ tựa lông hồng. Ông lặng người ái ngại cho viên quản ngục, cho thấy tấm lòng nhân ái và sự trân trọng những tấm lòng cao đẹp.
Vẻ Đẹp Khí Phách Tỏa Sáng Trong Cảnh Cho Chữ
Cảnh cho chữ trong ngục tù là một trong những khoảnh khắc đẹp nhất của tác phẩm. Trái với sự lo lắng của viên quản ngục và thầy thơ lại, Huấn Cao rất thản nhiên đón nhận, coi cái chết nhẹ tựa lông hồng. Ông không để tâm tới mọi thứ xung quanh, chỉ tập trung vào những nét chữ mà mình đang tạo ra.
Huấn Cao say mê sáng tạo nghệ thuật, không bị ảnh hưởng bởi hoàn cảnh ngục tù khắc nghiệt.
Trong không gian tối tăm, ẩm thấp của nhà ngục, những nét chữ của Huấn Cao như ánh sáng rực rỡ, xua tan bóng tối, thể hiện vẻ đẹp của tài năng và khí phách. Cảnh cho chữ không chỉ là một hoạt động nghệ thuật mà còn là một sự khẳng định giá trị của con người, của cái đẹp, của cái thiện.
Tổng Hợp Đánh Giá và Giá Trị Tư Tưởng
Huấn Cao mang nhiều nét tương đồng với nguyên mẫu Cao Bá Quát, một nhà thơ, nhà cách mạng nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam. Cả hai đều là những người tài hoa, khí phách, dám đứng lên chống lại chế độ phong kiến thối nát và đều được tôn vinh vì tài năng viết chữ đẹp.
Nguyễn Tuân đã xây dựng nhân vật Huấn Cao với nhiều dấu ấn của chủ nghĩa lãng mạn, sử dụng thủ pháp cường điệu, phóng đại và thủ pháp đối lập để làm nổi bật vẻ đẹp khác thường của nhân vật. Ngôn ngữ trong tác phẩm giàu chất tạo hình, sử dụng nhiều từ Hán Việt mang màu sắc cổ kính, gợi về cái đẹp của một thời vang bóng.
Thông qua nhân vật Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã truyền tải một quan điểm thẩm mĩ tiến bộ: cái đẹp phải gắn liền với cái thiện. Ông gửi gắm một thông điệp sâu sắc: cái đẹp sẽ chiến thắng cái xấu xa, cái thiện sẽ chiến thắng cái ác, ánh sáng sẽ chiến thắng bóng tối. Việc ca ngợi Huấn Cao cũng là một biểu hiện kín đáo của lòng yêu nước, tôn vinh những nét đẹp văn hóa truyền thống dân tộc, tôn vinh một trang anh hùng dũng liệt.
