Bài thơ “Hạt gạo làng ta” của Trần Đăng Khoa là một tác phẩm giàu cảm xúc, thể hiện tình yêu quê hương, đất nước và sự trân trọng đối với những người nông dân đã vất vả làm ra hạt gạo. Bài thơ không chỉ đơn thuần miêu tả quá trình làm ra hạt gạo mà còn chứa đựng những giá trị nhân văn sâu sắc.
Bài thơ khắc họa một cách chân thực và sinh động quá trình gian nan để có được hạt gạo. Từ những yếu tố tự nhiên như “vị phù sa của sông Kinh Thầy”, “hương sen thơm trong hồ nước đầy” đến công sức lao động của người nông dân “giọt mồ hôi sa”, “những trưa tháng sáu nước như ai nấu”, tất cả đều góp phần tạo nên giá trị của hạt gạo.
Hình ảnh “đồng lúa chín vàng” tượng trưng cho sự trù phú, no ấm của làng quê, đồng thời gợi lên sự biết ơn đối với những người nông dân một nắng hai sương.
Bài thơ còn tái hiện những khó khăn, gian khổ trong thời chiến. “Những năm bom Mỹ trút trên mái nhà”, “những năm khẩu súng theo người đi xa”, “những năm băng đạn vàng như lúa đồng” cho thấy hạt gạo không chỉ là nguồn sống mà còn là biểu tượng của sự kiên cường, bất khuất của dân tộc. “Bát cơm mùa gặt thơm hào giao thông” là hình ảnh đẹp, thể hiện sự gắn bó giữa hậu phương và tiền tuyến, giữa người lính và người nông dân.
Để làm ra hạt gạo, không thể không kể đến công sức của các bạn nhỏ. “Sớm nào chống hạn, vục mẻ miệng gàu”, “trưa nào bắt sâu, lúa cao rát mặt”, “chiều nào gánh phân, quang trành quết đất”. Những công việc tuy nhỏ bé nhưng thể hiện tinh thần hăng say lao động, góp phần vào việc bảo vệ mùa màng.
Hình ảnh “các em nhỏ trên đồng ruộng” không chỉ thể hiện sự chung tay góp sức vào sản xuất mà còn là niềm hy vọng về một tương lai tươi sáng của làng quê.
Bài thơ kết thúc bằng niềm vui, niềm tự hào về hạt gạo làng ta. “Hạt gạo làng ta gửi ra tiền tuyến, gửi về phương xa” thể hiện tình yêu thương, sự sẻ chia của người dân quê hương đối với đồng bào cả nước. “Em vui em hát, hạt vàng làng ta” là lời ca ngợi giá trị của hạt gạo, đồng thời khẳng định niềm tin vào một tương lai tươi sáng.
“Hạt gạo làng ta” là một bài thơ hay, giàu cảm xúc, thể hiện tình yêu quê hương, đất nước và sự trân trọng đối với những người lao động. Bài thơ đã góp phần giáo dục cho thế hệ trẻ về truyền thống yêu nước, cần cù lao động và biết ơn những người đã làm ra hạt gạo.