Trước khi tiến hành truyền máu, việc xét nghiệm máu cho cả người hiến và người nhận là vô cùng quan trọng để đảm bảo an toàn và ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường máu. Bên cạnh đó, hiểu rõ về các nhóm máu và nguyên tắc truyền máu cũng góp phần vào sự thành công của quá trình này.
Hiện nay, khoa học đã xác định hơn 30 hệ nhóm máu khác nhau, bao gồm hệ Rh, hệ ABO, hệ MN, hệ Kell,… Trong đó, hệ Rh(D) và ABO đóng vai trò quan trọng nhất do tính sinh miễn dịch mạnh mẽ của chúng.
Các hệ nhóm máu khác nhau quyết định sự tương thích trong truyền máu.
1. Nhóm Máu Hiếm Rh(-): Những Lưu Ý Đặc Biệt
Nhóm máu Rh(-) được xem là nhóm máu hiếm, và những người thuộc nhóm máu này có thể đối mặt với một số khó khăn:
- Khó khăn trong cấp cứu: Khi cần truyền máu khẩn cấp (do phẫu thuật hoặc tai nạn), không phải lúc nào các cơ sở y tế cũng có sẵn máu Rh(-).
- Bất đồng nhóm máu Rh giữa mẹ và con: Nếu thai phụ Rh(-) mang thai nhi Rh(+), cơ thể mẹ có thể sản xuất kháng thể chống lại máu của thai nhi, dẫn đến tán huyết ở thai nhi với mức độ từ nhẹ đến nặng.
- Nguy cơ cho các lần mang thai sau: Kháng thể D được tạo ra trong lần mang thai đầu tiên có thể gây ra bệnh Thalassemia (thiếu máu tán huyết bẩm sinh) ở trẻ trong các lần mang thai tiếp theo, thậm chí gây sảy thai.
2. Nguyên Tắc Vàng Trong Truyền Máu
2.1. Khi Nào Cần Truyền Máu?
Truyền máu là quá trình tiếp nhận máu hoặc các thành phần máu (hồng cầu lắng, tiểu cầu, huyết tương) từ người hiến tặng. Máu và các chế phẩm máu được bảo quản trong túi nhựa tại ngân hàng máu của bệnh viện hoặc cơ sở y tế, sẵn sàng để truyền cho bệnh nhân khi cần thiết.
Các trường hợp cần truyền máu bao gồm:
- Thiếu máu
- Giảm thể tích máu
- Chấn thương, phẫu thuật
- Rối loạn chảy máu
- Các bệnh lý đặc biệt cần truyền huyết tương, tiểu cầu, hồng cầu,…
Máu bao gồm các thành phần chính sau:
- Huyết tương: Phần chất lỏng của máu.
- Hồng cầu: Vận chuyển oxy đến các cơ quan và loại bỏ chất thải.
- Bạch cầu: Tham gia vào hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng.
- Tiểu cầu: Đóng vai trò trong quá trình đông máu.
Truyền máu thường được thực hiện trong các ca phẫu thuật hoặc điều trị bệnh lý.
Quá trình truyền máu thường không gây đau đớn, nhưng có thể gây ra một số khó chịu. Thời gian truyền một đơn vị máu thường kéo dài từ 2 đến 4 giờ.
2.2. Nguyên Tắc Tương Thích Nhóm Máu
Nguyên tắc quan trọng nhất trong truyền máu là tránh để kháng thể gặp kháng nguyên tương ứng trong cơ thể. Do đó, xét nghiệm nhóm máu là bước bắt buộc trước khi truyền máu.
- Nhóm máu O: Được gọi là nhóm máu “chuyên cho”, có thể truyền cho người có nhóm máu A, B hoặc AB. Tuy nhiên, người nhóm máu O chỉ có thể nhận máu từ người cùng nhóm O.
- Nhóm máu AB: Được mệnh danh là nhóm máu “chuyên nhận”, có thể nhận máu từ tất cả các nhóm máu khác, nhưng chỉ cho được người có cùng nhóm máu AB. Đây là thông tin quan trọng về Nhóm Máu Chuyên Nhận mà bạn cần ghi nhớ.
- Nhóm máu A: Có thể nhận máu từ nhóm máu O hoặc A.
- Nhóm máu B: Có thể nhận máu từ nhóm máu O hoặc B.
3. Quy Trình Truyền Máu Chi Tiết
3.1. Chuẩn Bị Trước Truyền Máu
Bạn sẽ được kiểm tra nhóm máu (A, B, AB, O, Rh(+) hoặc Rh(-)) để đảm bảo sự tương thích giữa người nhận và người cho. Nếu bạn có tiền sử phản ứng truyền máu, hãy thông báo cho bác sĩ.
3.2. Trong Quá Trình Truyền Máu
Thời gian truyền máu thường kéo dài từ 1 đến 4 giờ, tùy thuộc vào từng trường hợp. Máu được truyền từ túi nhựa qua kim truyền vào tĩnh mạch. Bạn sẽ được theo dõi liên tục bởi nhân viên y tế. Nếu có bất kỳ phản ứng bất thường nào như:
- Sốt, ớn lạnh
- Khó thở
- Đau lưng, đau ngực
- Ngứa ngáy
- Khó chịu toàn thân
Hãy báo ngay cho nhân viên y tế để được xử trí kịp thời.
Việc theo dõi sát sao các dấu hiệu bất thường là rất quan trọng trong quá trình truyền máu.
3.3. Sau Khi Truyền Máu
Sau khi truyền máu, kim truyền sẽ được gỡ bỏ. Một vết bầm nhỏ có thể xuất hiện xung quanh vị trí kim truyền, nhưng sẽ biến mất sau một thời gian ngắn. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng bất thường nào sau khi truyền máu, hãy thông báo ngay cho bác sĩ.
Theo khuyến nghị hiện nay, bệnh nhân nên được truyền các chế phẩm máu cần thiết (hồng cầu, plasma, tiểu cầu, tủa đông) thay vì truyền toàn bộ máu. Kỹ thuật này giúp tận dụng tối đa các thành phần của máu.
