Được tôn vinh là vị vua sáng suốt nhất lịch sử, Nhật Hoàng Minh Trị đã dẫn dắt Nhật Bản vượt qua giai đoạn khó khăn, trở thành cường quốc hàng đầu châu Á. Chúng ta hãy cùng khám phá về cuộc đời và những đóng góp vĩ đại của ông.
1. Nhật Hoàng Minh Trị Là Ai?
Nhật Hoàng Minh Trị (明治天皇, Meiji-tennō), tên thật là Mutsuhito (睦仁), là vị Thiên Hoàng thứ 122 của Nhật Bản. Ông trị vì từ ngày 3 tháng 2 năm 1867 đến khi qua đời vào ngày 30 tháng 7 năm 1912. Thụy hiệu “Minh Trị” mang ý nghĩa “sự cai trị sáng suốt”, thể hiện những thành tựu to lớn mà ông đã mang lại cho đất nước.
- Sinh: 3 tháng 11 năm 1852
- Mất: 30 tháng 7 năm 1912 (do ung thư dạ dày)
- Hoàng tộc: Nhà Yamato
- Cha: Thiên Hoàng Hiếu Minh
- Mẹ: Nakayama Yoshiko
- Vợ: Chiêu Hiến Hoàng Hậu (Ichijo Masako)
- Con cái: Đại Chính Thiên Hoàng (con trai trưởng), Công chúa Masako, Công chúa Fusako, Công chúa Nobuko, Công chúa Toshiko
Nhật Hoàng Minh Trị được xem là vị minh quân vĩ đại nhất trong lịch sử Nhật Bản. Ông đã thực hiện cuộc Duy Tân Minh Trị, đưa Nhật Bản từ một quốc gia phong kiến lạc hậu trở thành một cường quốc hiện đại, thoát khỏi nguy cơ bị các nước phương Tây đô hộ.
2. Cuộc Đời Của Nhật Hoàng Minh Trị
2.1. Thời Niên Thiếu
Mutsuhito sinh ngày 3 tháng 11 năm 1852, là con trai thứ của Thiên Hoàng Hiếu Minh và phi tần Nakayama Yoshiko. Ông là người con duy nhất sống sót trong số sáu người con của Thiên Hoàng Kōmei. Theo phong tục, Mutsuhito được nuôi dưỡng bởi gia đình Nakayama tại Kyoto.
Ngày 11 tháng 7 năm 1860, ông được nhận làm con nuôi bởi Anh Chiếu Hoàng thái hậu Asako Nyōgō và được đổi tên thành Mutsuhito. Tuy nhiên, trong môi trường hoàng gia, Mutsuhito trở nên nhút nhát và yếu đuối.
Ngày 30 tháng 1 năm 1867, Thiên Hoàng Hiếu Minh qua đời, Mutsuhito lên ngôi Thiên Hoàng khi mới 15 tuổi.
2.2. Lên Ngôi Và Cuộc Duy Tân Minh Trị
Lợi dụng việc Nhật Hoàng Minh Trị còn trẻ, các daimyo (lãnh chúa) và giai cấp tư sản đã đưa 1000 samurai về Tokyo, đánh bại và lật đổ Mạc phủ Tokugawa vào tháng 12 năm 1867. Tháng 1 năm 1868, Nhật Hoàng Minh Trị chính thức lấy lại quyền điều hành đất nước, chấm dứt 265 năm phong kiến dưới triều Mạc phủ.
Ngày 12 tháng 10 năm 1868, Nhật Hoàng làm lễ đăng quang tại Tử Thần điện ở Kyoto, lấy thụy hiệu là Minh Trị Thiên Hoàng và tuyên bố 5 lời thề trước toàn dân.
Ngày 4 tháng 11 năm 1868, Nhật Hoàng Minh Trị dời đô từ Kyoto sang Tokyo, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc trị vì đất nước.
2.3. Nhật Hoàng Minh Trị Sau Khi Lên Ngôi
Tháng 5 năm 1878, các nhân sĩ ủng hộ phong trào “Thiên Hoàng chấp chính”, yêu cầu Nhật Hoàng trực tiếp xử lý việc nước. Với kiến thức học hỏi được từ phương Tây, Nhật Hoàng bắt đầu có chính kiến riêng.
Tháng 10 năm 1881, ông ban chiếu thư tuyên bố triệu tập quốc hội vào năm 1890, nhưng quyền lực vẫn nằm trong tay Thiên Hoàng. Chế độ Thiên Hoàng cận đại dần hoàn thiện.
Nhật Hoàng Minh Trị đã học theo cách vơ vét tài chính của Mạc phủ trước kia, trở thành địa chủ và tài phiệt lớn nhất Nhật Bản. Trong thời gian trị vì, ông đã đưa ra nhiều chính sách cải cách quan trọng:
- Công bố sắc lệnh giáo dục năm 1880, chú trọng vào thể chế kiến quốc trong môn lịch sử.
- Ban bố Giáo dục sắc ngữ năm 1890, lấy “phụ tá hoàng vận”, “chí trung chí hiếu” làm căn bản.
- Ban bố “Quân nhân Sắc luận” năm 1882.
- Bãi bỏ chế độ Thái chính quan cũ năm 1885, xây dựng chế độ Nội các theo hình mẫu phương Tây.
- Ban bố Đại Nhật Bản Đế Quốc Hiến pháp năm 1889, dựa trên hiến pháp của Phổ.
Ngày 30 tháng 7 năm 1912, ông qua đời vì ung thư dạ dày, hưởng thọ 60 tuổi.
Nhật Hoàng Minh Trị có 15 người con, trong đó con trai trưởng Yoshihito trở thành Đại Chính Thiên Hoàng.
3. 5 Lời Tuyên Thệ Của Nhật Hoàng Minh Trị Khi Lên Ngôi
- Mở ra hội nghị rộng rãi, mọi việc đều lấy công luận để quyết định.
- Trên dưới một lòng, ra sức sửa sang việc nước.
- Văn võ một đường, từ công khanh đến thứ dân đều được toại chí, khiến lòng người hăm hở sốt sắng.
- Thảy bỏ hết mọi thói hư, mối tệ chất chứa lâu đời, từ đây gắng gổ duy tân tự cường, hiệp theo công đạo của trời đất.
- Cầu tri thức ở thế giới, làm cho nước nhà trở nên mạnh lớn vẻ vang.
4. Những Cải Cách Dưới Thời Minh Trị
- Giáo dục: Cải tổ nền giáo dục, ban bố học chế năm 1872, thi hành chế độ giáo dục cưỡng bức, thành lập nhiều hội truyền bá kiến thức, mở thư viện. Thành lập trường đại học lục quân và cho du học sinh đi học ở phương Tây.
- Chính trị – xã hội: Thực hiện “phế phiên lập huyện” để xóa bỏ quyền lực của các đại danh, bãi bỏ hệ thống lãnh địa và danh hiệu của các đại danh. Tuyên bố “tứ dân bình đẳng”.
- Kinh tế: Ban bố quyền tự do buôn bán và đi lại, thiết lập chế độ tiền tệ thống nhất, xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển chủ nghĩa tư bản.
- Quân đội: Tổ chức và huấn luyện quân đội theo kiểu phương Tây, áp dụng chế độ nghĩa vụ quân sự, tăng cường mua và sản xuất vũ khí, mời giảng viên nước ngoài và đưa sinh viên đi học ở phương Tây.
- Tôn giáo: Thần đạo thay thế Phật giáo trở thành quốc đạo, mang tư tưởng yêu nước và tôn sùng Thiên Hoàng.
Nhật Hoàng Minh Trị được coi là vị minh quân vĩ đại của Nhật Bản. Cuộc Duy Tân Minh Trị đã đưa nước Nhật thoát khỏi chế độ phong kiến và sự lệ thuộc vào các nước phương Tây, tiến lên chủ nghĩa tư bản và trở thành một cường quốc.
