Nhắc đến nghệ thuật tuồng cổ Việt Nam, không thể không nhắc đến vở tuồng “Nghêu, Sò, Ốc, Hến” với những trích đoạn đặc sắc, giàu tính trào phúng và phê phán xã hội. Nổi bật trong đó là Nhân Vật Thị Hến, một người phụ nữ thông minh, sắc sảo, đại diện cho sức mạnh và bản lĩnh của phụ nữ Việt Nam.
Hoàn Cảnh và Tính Cách của Thị Hến
Thị Hến xuất hiện trong bối cảnh xã hội đầy rẫy những bất công và thói hư tật xấu. Thị là một góa phụ trẻ, sống một mình nhưng luôn giữ gìn phẩm hạnh.
“Dốc thờ chồng suối bạc cho toàn,
Lại bị quỷ nhà chay tới phá.”
Đoạn thơ trên cho thấy hoàn cảnh cô đơn của Thị Hến, nhưng đồng thời cũng khẳng định sự đoan chính, thủy chung của nàng. Tuy nhiên, cuộc sống của Thị không hề yên bình khi liên tục bị những kẻ xấu xa quấy rối, đặc biệt là Sư Nghêu, một kẻ tu hành giả dối.
Sự thông minh và lòng tự trọng của Thị Hến thể hiện rõ khi nàng quyết định không chịu khuất phục trước những kẻ háo sắc. Thay vào đó, nàng đã dùng trí tuệ và sự khéo léo của mình để vạch trần bộ mặt thật của chúng, mang lại tiếng cười sảng khoái cho khán giả đồng thời thể hiện tinh thần phản kháng mạnh mẽ.
Kế Sách Tài Tình Của Thị Hến
Thị Hến không chỉ là một người phụ nữ xinh đẹp mà còn vô cùng thông minh, mưu trí. Nàng đã bày ra một kế hoạch hoàn hảo để trừng trị Sư Nghêu và hai tên quan lại tham lam là Huyện Trìa và Đề Hầu. Bằng cách khéo léo mời cả ba người đến nhà cùng một lúc, Thị Hến đã tạo ra một “cuộc hội ngộ” đầy bất ngờ và hài hước.
Khi Sư Nghêu đến nhà, Thị Hến giả vờ ngạc nhiên khi nghe thấy tiếng gọi ngoài cửa, mặc dù biết đó là Đề Hầu. Nàng còn cố tình rủ Sư Nghêu ra chào hỏi để hắn thêm lo sợ mà phải trốn chui trốn nhủi:
“(Ủa) Tiếng ai kêu chi lạ? Hay thầy Lại tới đây”.
Sự khôn ngoan của Thị Hến còn thể hiện ở chỗ nàng đã tận dụng sự tham lam và hám gái của Đề Hầu và Huyện Trìa để khiến chúng tự bộc lộ bản chất xấu xa. Nàng mời Đề Hầu vào nhà bằng những lời lẽ ngọt ngào, khiến hắn ta tưởng rằng cơ hội đã đến.
“Đành đôi ta là cái duyên hằng/ (Thế mà) Không nghe đó, sao cho nên việc, (thưa thầy)”.
Sau đó, Thị Hến lại khéo léo hỏi về tội phá giới của nhà sư, tạo ra mâu thuẫn ngấm ngầm giữa Đề Hầu và Sư Nghêu.
Khi Huyện Trìa xuất hiện, Thị Hến tiếp tục sử dụng chiêu bài tương tự, khiến hắn ta mắc bẫy. Cuối cùng, Sư Nghêu vì quá sợ hãi đã phải chui ra khỏi gầm giường và tố cáo tội trạng của Đề Hầu. Kế hoạch của Thị Hến đã thành công mỹ mãn, ba kẻ háo sắc cùng nhau xuất đầu lộ diện và phải chịu sự bẽ mặt ê chề.
Ý Nghĩa và Giá Trị Của Nhân Vật Thị Hến
Nhân vật Thị Hến không chỉ mang đến tiếng cười cho khán giả mà còn chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc về xã hội và con người. Thông qua nhân vật này, tác giả dân gian đã thể hiện sự đề cao, trân trọng đối với những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam, đặc biệt là sự thông minh, bản lĩnh và lòng tự trọng.
Đồng thời, nhân vật Thị Hến cũng là một lời phê phán mạnh mẽ đối với những thói hư tật xấu của xã hội phong kiến, đặc biệt là sự suy đồi về đạo đức và nhân cách của một bộ phận quan lại và tu sĩ. Thị Hến đã dũng cảm đứng lên chống lại cái ác, cái xấu, bảo vệ phẩm giá của bản thân và góp phần làm trong sạch xã hội.
Kết Luận
Nhân vật Thị Hến trong trích đoạn “Huyện Trìa, Đề Hầu, Sư Nghêu mắc lỡm Thị Hến” là một hình tượng tiêu biểu cho vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam: thông minh, sắc sảo, bản lĩnh và giàu lòng tự trọng. Thị Hến không chỉ là một nhân vật giải trí mà còn là một biểu tượng văn hóa, một nguồn cảm hứng cho những người phụ nữ Việt Nam hiện đại.
