Văn học, hơn cả một loại hình nghệ thuật, là tiếng nói của tâm hồn, là lăng kính phản chiếu cuộc đời, và là ngọn đuốc soi sáng con đường phía trước. Những Nhận định Về Chức Năng Của Văn Học dưới đây sẽ giúp bạn hiểu sâu sắc hơn về vai trò to lớn của văn học đối với con người và xã hội.
“Văn chương không phải là liều thuốc an thần ru con người ta vào giấc ngủ uể oải mà là sắt nung bỏng rát thức tỉnh con người.” (Virginia Woolf)
Virginia Woolf: Văn chương như “sắt nung bỏng rát” thức tỉnh con người, không phải “liều thuốc an thần”.
“Thơ không chỉ đưa ru mà còn thức tỉnh. Không chỉ ‘ơ hời’ mà còn đập bàn, quát tháo, lo toan.” (Chế Lan Viên)
“Tôi bắt đầu tin văn chương cũng có lửa, làm tan chảy những bức tường thép mà mỗi người tự dựng lên, văn chương cũng là băng, gắn kết những ốc đảo người thành một khối, văn chương là nước, dịu dàng mà mãnh liệt vượt qua những rào cản của lịch sử, văn hóa, ngôn ngữ.” (Nguyễn Ngọc Tư)
Nguyễn Ngọc Tư: Văn chương như lửa, băng, nước, vượt qua mọi rào cản, kết nối con người.
“Văn học không quan tâm đến câu trả lời do nhà văn đem lại, mà quan tâm đến những câu hỏi do nhà văn đặt ra và những câu hỏi này luôn rộng hơn bất kì câu trả lời cặn kẽ nào.” (Claudio Magris)
“Khi nào những người đàn ông còn sa đọa vì bán sức lao động, khi những người đàn bà còn trụy lạc vì đói khát, khi trẻ thơ còn cằn cỗi vì tăm tối thì cuốn sách này còn có ích.” (Victor Hugo tựa “Những người khốn khổ”)
“Cái đẹp mà văn học đem lại không phải là cái gì khác hơn là cái đẹp của sự thật đời sống được khám phá một cách nghệ thuật.” (GS Hà Minh Đức)
GS. Hà Minh Đức: Văn học khám phá vẻ đẹp của sự thật đời sống bằng nghệ thuật.
“Trước một thế gian tan vỡ hoặc có nguy cơ tan vỡ, nhà văn nhặt nhạnh từng mảnh vỡ để tái tạo lại chính nó, đồng thời kích hoạt sợi dây đàn cảm xúc của con người”. (Giáo sư Nguyễn Văn Trung viết trong “Lược khảo văn học”)
“Câu thơ hay là câu thơ có khả năng đánh thức bao ấn tượng vốn ngủ quên trong kí ức của con người.” (Chu Văn Sơn)
Chu Văn Sơn: Thơ hay đánh thức những ký ức ngủ quên, khơi gợi cảm xúc sâu thẳm.
“Nghệ thuật là sự vươn tới, sự hướng về, sự níu giữ mãi mãi tính người cho con người”. (Nguyên Ngọc)
“Thơ phải dạy ta nhìn bằng con mắt thật. Đập vào ngực ta không cho ta cúi mặt. Không cho ta lảng tránh. Đập cửa mọi nhà. Đứng ở mọi ngã ba. Không hát ta say mà lay ta thức. Dù ngày mai đời có trăm lần đẹp. Thơ vẫn gọi mọi người vươn đến tương lai.” (Nói với mình và các bạn – Lưu Quang Vũ)
Lưu Quang Vũ: Thơ thức tỉnh, không cho phép cúi mặt, luôn hướng tới tương lai tươi sáng.
“Thiên hướng của người nghệ sĩ là đưa ánh sáng vào trái tim con người”. (George Sand)
“Thơ ca đồng thời song hành với con người chức năng thức tỉnh lương tri đang ngủ”. (Eptusenko)
“Anh chỉ mong câu thơ anh sống khỏi một đêm, có ích quá một ngày. Đúng cái đêm bà mẹ chết con cần một câu thơ cho đỡ khổ. Đúng cái ngày người chiến sĩ trên chiến hào ôm xác bạn ngã vào tay.” (Thơ bình phương – Đời lập phương)
“Văn học bao giờ cũng phải trả lời những câu hỏi của ngày hôm nay bao giờ cũng phải đối thoại với những người đương thời với những câu hỏi cấp bách của đời sống.” (Nguyễn Minh Châu)
Nguyễn Minh Châu: Văn học phải đối thoại, trả lời những câu hỏi của thời đại.
“Có những phút ngã lòng. Tôi vịn vào câu thơ mà đứng dậy.” (Phùng Quán)
Những nhận định về chức năng của văn học trên đây không chỉ là những lời hay ý đẹp, mà còn là những kim chỉ nam, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về giá trị của văn học trong việc bồi dưỡng tâm hồn, thức tỉnh lương tri, và kiến tạo một xã hội tốt đẹp hơn. Văn học không chỉ phản ánh hiện thực mà còn góp phần thay đổi hiện thực, vun đắp cho những giá trị nhân văn cao cả.
