Nhan đề “Tự tình” gợi mở nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc, đặc biệt khi đặt trong bối cảnh sáng tác và cuộc đời của Hồ Xuân Hương. Không đơn thuần là một bài thơ, “Tự tình” là tiếng lòng, là sự giãi bày những tâm tư, uẩn khúc thầm kín nhất của một người phụ nữ sống trong xã hội phong kiến đầy rẫy những bất công và ràng buộc.
“Tự tình” mang ý nghĩa bộc lộ, giãi bày tâm tư, tình cảm. Trong bài thơ, Xuân Hương không mượn cảnh vật hay hình ảnh ước lệ để diễn tả nỗi lòng. Bà trực tiếp nói về bản thân, về thân phận người phụ nữ cô đơn, lẻ bóng, chịu nhiều thiệt thòi trong xã hội xưa. Đây là một điểm độc đáo, thể hiện cá tính mạnh mẽ, dám đối diện với thực tại của nữ sĩ.
Nhan đề này cũng gợi lên sự riêng tư, thầm kín. “Tự tình” là lời thủ thỉ tâm tình với chính mình, là khoảng lặng để con người đối diện với những cảm xúc sâu thẳm nhất. Nỗi cô đơn, buồn tủi trong bài thơ không chỉ là của riêng Xuân Hương mà còn là nỗi niềm chung của biết bao người phụ nữ Việt Nam thời bấy giờ.
“Tự tình” không chỉ là tiếng nói cá nhân mà còn là tiếng nói chung cho số phận những người phụ nữ chịu nhiều bất hạnh trong xã hội phong kiến. Họ bị ràng buộc bởi những lễ giáo khắt khe, bị tước đoạt quyền tự do và hạnh phúc cá nhân. Xuân Hương đã dũng cảm cất lên tiếng nói phản kháng, tố cáo những bất công mà xã hội gây ra cho phụ nữ.
Bài thơ “Tự tình” thể hiện rõ nét cá tính và bản lĩnh của Hồ Xuân Hương. Bà không cam chịu số phận, không khuất phục trước những áp lực của xã hội. Thay vào đó, bà dùng thơ ca để bày tỏ nỗi lòng, để khẳng định giá trị và khát vọng sống của mình. Nhan đề “Tự tình” như một lời tuyên ngôn về sự tự do, về quyền được sống thật với cảm xúc của mỗi con người.
Tóm lại, nhan đề “Tự tình” mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện sự bộc lộ tâm tư, tình cảm thầm kín, đồng thời là tiếng nói phản kháng, khẳng định giá trị của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Nó là chìa khóa để giải mã những thông điệp mà Hồ Xuân Hương muốn gửi gắm trong bài thơ, giúp người đọc hiểu rõ hơn về thân phận và khát vọng của bà.
