Sau Chiến tranh Thế giới Thứ Nhất, phong trào yêu nước Việt Nam trỗi dậy mạnh mẽ, đòi hỏi một đảng chính trị tiên phong, dẫn đường cho giai cấp công nhân. Trong bối cảnh đó, Nguyễn Ái Quốc, sau thời gian nghiên cứu chế độ Xô Viết và học hỏi kinh nghiệm xây dựng Đảng theo chủ nghĩa Mác-Lênin tại Liên Xô, đã quyết định trở về gần Tổ quốc, chuẩn bị cho việc thành lập Đảng Cộng sản. Sự kiện Nguyễn Ái Quốc từ Liên Xô đến Quảng Châu (Trung Quốc) vào ngày 11 tháng 11 năm 1924 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử cách mạng Việt Nam. Sau 13 năm bôn ba tìm đường cứu nước, Người đã đặt chân đến Quảng Châu, bắt đầu giai đoạn hoạt động cách mạng sôi nổi.
Nguyễn Ái Quốc tại Quảng Châu năm 1924: Hình ảnh minh họa hoạt động đào tạo cán bộ cách mạng cho Việt Nam, thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng về lực lượng trước khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời.
Tại Quảng Châu, với sự giúp đỡ từ Đảng Cộng sản Trung Quốc, Nguyễn Ái Quốc tập trung vào công tác lý luận, tuyên truyền, tổ chức và đặc biệt là bồi dưỡng cán bộ. Đây là nền tảng vững chắc cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam sau này, tạo tiền đề để Người trở về nước lãnh đạo phong trào cách mạng. Đồng thời, Nguyễn Ái Quốc tham gia vào các hoạt động của Đảng Cộng sản Trung Quốc, thắt chặt tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước trong cuộc đấu tranh chung chống áp bức.
Để xây dựng cơ sở cách mạng vững mạnh, Nguyễn Ái Quốc chủ trương liên lạc và kết nối các nhà hoạt động cách mạng từ khắp nơi trên thế giới, những người đang đấu tranh chống lại chủ nghĩa đế quốc và thực dân. Người đã thành lập các đoàn thể cách mạng, tạo thành một mặt trận thống nhất. Bước đi đầu tiên của Người là tiếp cận những thanh niên yêu nước nhiệt huyết nhất trong Tâm tâm xã, đang hoạt động tại Quảng Châu. Thông qua họ, Người bắt đầu kế hoạch xây dựng một tổ chức cách mạng bài bản.
Nguyễn Ái Quốc mở các lớp huấn luyện, đào tạo cán bộ về công tác tổ chức và tuyên truyền. Người lựa chọn những thanh niên ưu tú từ các tổ chức cách mạng và từ trong nước, mở Trường Huấn luyện chính trị để trang bị cho họ kiến thức và kỹ năng cần thiết, trước khi đưa họ trở về nước hoạt động trong công nhân và nhân dân. Nguyễn Ái Quốc trực tiếp phụ trách trường, vừa là giảng viên chính, vừa đảm nhiệm vai trò phiên dịch khi cần thiết. Phương pháp giảng dạy của Người kết hợp lý luận với thực tiễn, học đi đôi với hành, giúp học viên dễ hiểu, dễ nhớ và dễ áp dụng.
Ngoài việc học tập lý luận và chính trị, học viên còn được trau dồi kiến thức văn hóa và ngoại ngữ, rèn luyện kỹ năng thực hành như viết báo, diễn thuyết. Trường đã mở được 10 khóa, mỗi khóa kéo dài từ 1,5 đến 3 tháng, đào tạo được khoảng 200 học viên. Mặc dù gặp nhiều khó khăn về tài chính, Nguyễn Ái Quốc vẫn chắt chiu từng đồng, dồn hết tâm huyết để đào tạo đội ngũ cán bộ nòng cốt đầu tiên cho cách mạng Việt Nam. Người dành phần lớn thời gian cho lớp huấn luyện tại ngôi nhà số 13 đường Văn Minh, Quảng Châu. Các bài giảng của Người sau này được tập hợp và in thành cuốn sách “Đường Kách mệnh” – một văn kiện lý luận quan trọng, đặt nền móng tư tưởng cho đường lối cách mạng Việt Nam.
Sau khóa huấn luyện đầu tiên gồm 14 đồng chí do cụ Phan Bội Châu giới thiệu, những thanh niên tích cực đã được Nguyễn Ái Quốc lựa chọn và thử thách, thành lập nhóm Cộng sản đoàn (tháng 2/1925). Trong số đó, những gương mặt ưu tú như Lê Hồng Sơn, Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Phong, Trương Vân Lĩnh đã trở thành những hạt giống đỏ đầu tiên của phong trào cách mạng.
Việc Nguyễn Ái Quốc mở Trường Huấn luyện chính trị có ý nghĩa vô cùng to lớn. Người đã đào tạo những lớp cán bộ đầu tiên đi theo con đường chủ nghĩa Mác-Lênin, góp phần quan trọng vào việc chuẩn bị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Cùng với việc mở lớp huấn luyện, Người còn sáng lập ra báo “Thanh niên”, tờ báo cách mạng đầu tiên của Việt Nam, với số ra đầu tiên vào ngày 21/6/1925. Báo “Thanh niên” đã xuất bản được 200 số trong suốt thời gian tồn tại của Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội.
Nhờ những hoạt động tích cực của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc tại Quảng Châu, Trung Quốc (1924-1927), hệ thống tổ chức cách mạng Thanh Niên đã lan rộng khắp cả nước. Không một tổ chức chính trị nào cùng thời (như Hưng Nam, Tân Việt, Việt Nam Quốc dân Đảng…) có được mạng lưới rộng lớn như vậy. Điều này thể hiện tầm nhìn chiến lược của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đối với cách mạng Việt Nam. Lớp thanh niên yêu nước thời kỳ này là những người đầu tiên gieo mầm cách mạng, giáo dục lòng yêu nước, tinh thần cách mạng, truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào quần chúng đang sục sôi. Họ đã trở thành những cán bộ chủ chốt, bộ phận không thể thiếu trong bộ khung quan trọng của Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đầu năm 1930.
