Hướng dẫn chi tiết trả lời các câu hỏi trong bài “Thực hành tiếng Việt” ở trang 43, sách Ngữ văn 6, tập 1, bộ sách Kết nối tri thức. Bài viết tập trung phân tích nghĩa của từ ngữ và các biện pháp tu từ, giúp học sinh nắm vững kiến thức và vận dụng hiệu quả.
Nghĩa Của Từ Ngữ – Giải Ngữ Văn 6 Trang 43
Câu 1: Phân tích nghĩa của từ “nhô” trong câu thơ “mặt trời nhô cao”.
-
Nghĩa gốc: Theo từ điển tiếng Việt, “nhô” là động từ chỉ hành động đưa một phần lên cao hơn so với xung quanh.
-
Nghĩa trong ngữ cảnh bài thơ: Trong câu “mặt trời nhô cao,” từ “nhô” không chỉ đơn thuần miêu tả sự di chuyển lên cao của mặt trời, mà còn gợi tả sự xuất hiện đột ngột, mạnh mẽ, vượt lên trên các vật thể khác như núi, cây cối. Nó mang sắc thái biểu cảm, tạo cảm giác tinh nghịch, đáng yêu, phù hợp với cái nhìn hồn nhiên của trẻ thơ.
-
So sánh với từ “lên”: Từ “lên” chỉ diễn tả sự di chuyển lên vị trí cao hơn một cách chung chung, thiếu đi sự tinh tế và biểu cảm mà từ “nhô” mang lại. Do đó, không thể thay thế “nhô” bằng “lên” trong trường hợp này.
Hình ảnh minh họa mặt trời nhô lên khỏi đường chân trời, gợi tả ý nghĩa của từ “nhô” trong bài thơ.
Câu 2: Tìm các từ ngữ tương tự trong bài thơ.
- Ví dụ: khao khát, thơ ngây…
Biện Pháp Tu Từ – Giải Ngữ Văn 6 Trang 44
Câu 3: Phân tích hiệu quả của phép so sánh trong bài thơ.
- Các hình ảnh thiên nhiên như cây, lá, cỏ, hoa được so sánh với những vật dụng nhỏ bé, gần gũi với con người như gang tay, sợi tóc, cái cúc.
- Tiếng hót của chim được so sánh với nước, mây trời.
=> Phép so sánh giúp thiên nhiên trở nên gần gũi, nhỏ bé, đáng yêu hơn trong mắt trẻ thơ. Âm thanh tiếng chim trở nên trong trẻo, cao vút như tiếng nước chảy, áng mây trôi.
Hình ảnh minh họa phép so sánh: Cây cỏ và hoa lá được ví với gang tay và sợi tóc.
Câu 4: Phân tích biện pháp tu từ trong dòng thơ “Những làn gió thơ ngây”.
- Từ “thơ ngây” thường dùng để miêu tả tính cách của con người, đặc biệt là trẻ em, nhưng ở đây lại được dùng để miêu tả gió.
- Đây là biện pháp nhân hóa, khiến làn gió mang vẻ hồn nhiên, đáng yêu của trẻ thơ.
Câu 5: Tìm và phân tích tác dụng của điệp ngữ trong đoạn thơ.
- Điệp ngữ: “rất”, “từ cái…”, “từ…”
- Tác dụng: Liệt kê các hình ảnh phong phú trong lời ru của mẹ, nhấn mạnh vẻ đẹp của những hình ảnh đó. Điệp ngữ tạo nhịp điệu, âm hưởng cho câu thơ, tăng tính biểu cảm.
Hình ảnh minh họa tác dụng của điệp ngữ trong thơ văn.
