“Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng là một tác phẩm lay động lòng người, khắc họa sâu sắc tình phụ tử thiêng liêng trong bối cảnh chiến tranh khốc liệt. Nhân vật bé Thu, với những diễn biến tâm lý phức tạp và tính cách mạnh mẽ, đã để lại dấu ấn khó phai trong lòng độc giả. Bài viết này sẽ tập trung nghị luận về bé Thu, phân tích những khía cạnh nổi bật trong tính cách và tình cảm của cô bé, đồng thời làm nổi bật giá trị nhân văn sâu sắc mà tác phẩm mang lại.
Hình ảnh bé Thu ngây thơ, trong sáng bên cạnh những khó khăn của chiến tranh, thể hiện sự thiếu thốn tình cảm cha con.
Trước khi nhận ba, bé Thu hiện lên là một cô bé bướng bỉnh, thậm chí có phần ương ngạnh. Sự xa cách lâu ngày, cộng thêm hình ảnh người cha trong ký ức khác xa với người đàn ông có vết sẹo trên mặt, đã khiến Thu không chấp nhận ông Sáu. Cô bé phản ứng gay gắt, từ chối mọi cử chỉ yêu thương, quan tâm của ông. Thu không gọi ba, nói trống không, hất cả trứng cá mà ông Sáu gắp cho. Những hành động này có thể khiến người đọc cảm thấy khó chịu, nhưng ẩn sâu bên trong là tình yêu thương cha mãnh liệt, sự bảo vệ hình ảnh người cha lý tưởng trong tâm trí non nớt của một đứa trẻ.
“Má bảo gọi ba vào ăn cơm, con bé chỉ nói trổng “vô ăn cơm”.”
Sơ đồ tư duy tóm tắt các khía cạnh quan trọng trong tính cách và diễn biến tâm lý của bé Thu trong truyện ngắn Chiếc Lược Ngà.
Sau khi hiểu rõ sự thật về vết sẹo trên mặt ba, Thu đã có sự thay đổi lớn trong thái độ và tình cảm. Cô bé hối hận, thương ba vô cùng. Khoảnh khắc chia tay đầy xúc động, Thu đã oà khóc, gọi tiếng ba nghẹn ngào, ôm chặt ba và hôn lên vết sẹo – biểu tượng của sự hy sinh mà chiến tranh đã gây ra. Tình yêu thương dồn nén bấy lâu nay trào dâng mạnh mẽ, thể hiện sự thức tỉnh trong tâm hồn non trẻ của Thu.
“Ba… a… a… ba!”, tiếng kêu xé lòng, “xé sự im lặng và xé cả ruột gan mọi người, nghe thật xót xa”
Tính cách của bé Thu được xây dựng một cách chân thực và sinh động, phản ánh đúng tâm lý lứa tuổi và hoàn cảnh sống của cô bé. Sự bướng bỉnh, ương ngạnh ban đầu không phải là sự hư hỏng, mà là sự phản kháng tự nhiên trước những điều xa lạ, không phù hợp với hình ảnh người cha mà cô bé hằng ấp ủ. Tình yêu thương cha tha thiết đã giúp Thu vượt qua những rào cản tâm lý, để rồi cuối cùng, cô bé đã nhận ra và yêu thương người cha thật sự của mình, người đã hy sinh một phần thân thể cho Tổ quốc.
Hình ảnh bé Thu ôm chặt ba trong khoảnh khắc chia ly, thể hiện tình cảm yêu thương sâu sắc và sự hối hận muộn màng.
Nhân vật bé Thu không chỉ là một đứa trẻ đáng yêu, mà còn là biểu tượng cho những mất mát, đau thương mà chiến tranh gây ra cho trẻ thơ. Sự thiếu thốn tình cảm, sự xa cách người thân, những vết thương chiến tranh đã hằn sâu vào tâm hồn non nớt của các em. Tuy nhiên, tình yêu thương, sự sẻ chia và lòng dũng cảm đã giúp các em vượt qua những khó khăn, để rồi lớn lên trở thành những con người mạnh mẽ, kiên cường, góp phần xây dựng đất nước.
Qua nhân vật bé Thu, Nguyễn Quang Sáng đã gửi gắm một thông điệp sâu sắc về tình người, về sức mạnh của tình yêu thương trong hoàn cảnh chiến tranh. Tác phẩm khẳng định giá trị nhân văn cao đẹp, đồng thời thức tỉnh lương tri của mỗi người về những hậu quả mà chiến tranh gây ra, đặc biệt là đối với trẻ em. Bé Thu mãi là một hình ảnh đẹp, một biểu tượng cho tình phụ tử thiêng liêng và khát vọng hòa bình của dân tộc Việt Nam.
