“Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ là một tác phẩm tiêu biểu trong “Truyền kỳ mạn lục”, khắc họa sâu sắc số phận bi thảm của người phụ nữ trong xã hội phong kiến đầy bất công. Nhân vật Vũ Nương, một hình tượng phụ nữ đức hạnh nhưng phải chịu oan khuất, là trung tâm của câu chuyện, gợi lên nhiều suy ngẫm về phẩm chất, số phận và giá trị của người phụ nữ Việt Nam xưa.
Vũ Nương hiện lên với những phẩm chất tốt đẹp, tiêu biểu cho vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Nàng “tính đã thùy mị nết na, lại thêm tư dung tốt đẹp”, được Trương Sinh đem lòng yêu mến và cưới về.
Từ khi về làm dâu, Vũ Nương luôn giữ gìn khuôn phép, đối xử hiếu thảo với mẹ chồng, vun vén cho hạnh phúc gia đình. Khi Trương Sinh đi lính, nàng một mình gánh vác mọi việc, sinh con, chăm sóc mẹ chồng ốm đau, lo ma chay chu đáo khi mẹ chồng qua đời. Hành động và lời nói của Vũ Nương thể hiện sự đảm đang, hiền thục, lòng vị tha và đức hy sinh cao cả. Nàng là người vợ thủy chung, son sắt, hết lòng thương yêu chồng con, mong muốn một cuộc sống bình dị, hạnh phúc.
Trong cuộc sống gia đình, nàng luôn nhẫn nhịn, biết chồng đa nghi nên càng giữ gìn để gia đình không xảy ra bất hòa. Khi chồng đi chinh chiến, nàng hết lòng thương nhớ, trông ngóng. Dù cuộc sống cô đơn, vất vả, nàng vẫn một lòng thủ tiết thờ chồng, nuôi con.
Nhưng chính sự ghen tuông mù quáng và độc đoán của Trương Sinh đã đẩy Vũ Nương vào bi kịch oan khuất. Chỉ vì lời nói ngây thơ của đứa con trẻ, Trương Sinh đã nghi ngờ vợ thất tiết, mắng nhiếc, đánh đuổi nàng.
Vũ Nương hết lời thanh minh, phân trần nhưng không được tin. Nàng đau đớn, tuyệt vọng vì bị chồng nghi oan, danh dự bị xúc phạm. Cuối cùng, để chứng minh sự trong sạch của mình, Vũ Nương đã gieo mình xuống sông Hoàng Giang tự vẫn. Cái chết của nàng là một lời tố cáo đanh thép đối với xã hội phong kiến bất công, nơi người phụ nữ không có quyền tự quyết, phải chịu đựng nhiều áp bức và bất hạnh.
Yếu tố kỳ ảo trong truyện, khi Vũ Nương được Linh Phi cứu sống và sống ở thủy cung, thể hiện ước mơ về một cuộc sống tốt đẹp hơn cho người phụ nữ. Tuy nhiên, dù được sống trong thế giới thần tiên, Vũ Nương vẫn không nguôi nhớ nhà, nhớ chồng con. Khi Trương Sinh lập đàn giải oan, nàng hiện về nhưng không thể trở lại trần gian. Điều này cho thấy, bi kịch của Vũ Nương là không thể cứu vãn, hạnh phúc đã tan vỡ, sự oan khuất vẫn còn đó.
Sự xuất hiện của Vũ Nương trong khoảnh khắc ngắn ngủi rồi biến mất vĩnh viễn thể hiện sự xót xa, thương cảm của tác giả đối với số phận bi thảm của người phụ nữ. Đồng thời, nó cũng khẳng định giá trị nhân đạo sâu sắc của tác phẩm. Nguyễn Dữ đã lên án chế độ phong kiến bất công, đề cao phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ và khẳng định khát vọng hạnh phúc, công bằng của họ.
“Chuyện người con gái Nam Xương” là một tác phẩm có giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Qua nhân vật Vũ Nương, người đọc cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn, phẩm chất cao quý của người phụ nữ Việt Nam, đồng thời thấy được sự bất công, nghiệt ngã của xã hội phong kiến đối với họ. Câu chuyện vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay, nhắc nhở chúng ta về sự trân trọng, yêu thương và bảo vệ những giá trị tốt đẹp của người phụ nữ.
