“Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử không chỉ là một bài thơ, mà là một bức tranh tâm cảnh về xứ Huế, thể hiện sâu sắc tình yêu và nỗi niềm của một thi sĩ tài hoa.
Trước khi đi vào phân tích, ta hãy cùng chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Vĩ Dạ qua lăng kính của Hàn Mặc Tử:
Alt text: Vườn thôn Vĩ Dạ xanh mướt dưới ánh nắng ban mai, hàng cau cao vút, lá trúc che ngang, gợi vẻ đẹp nên thơ xứ Huế, Hàn Mặc Tử.
“Sao anh không về chơi thôn Vĩ?
Nhìn nắng hàng cau, nắng mới lên;
Vườn ai mướt quá, xanh như ngọc;
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.”
Mở đầu bài thơ là một câu hỏi tu từ, vừa trách móc nhẹ nhàng, vừa mời gọi tha thiết. Câu hỏi “Sao anh không về chơi thôn Vĩ?” khơi gợi nỗi nhớ nhung, luyến tiếc về một miền quê tươi đẹp. Ánh nắng ban mai (“nắng mới lên”) chiếu rọi lên hàng cau, làm nổi bật vẻ đẹp thanh bình, tràn đầy sức sống. Màu xanh mướt của vườn cây được so sánh với ngọc, tạo cảm giác trong trẻo, tinh khiết. Hình ảnh “lá trúc che ngang mặt chữ điền” gợi vẻ đẹp kín đáo, dịu dàng của người con gái Huế.
Tiếp nối mạch cảm xúc, khổ thơ thứ hai mở ra một không gian khác:
Alt text: Sông Hương về đêm, ánh trăng dát vàng mặt nước, thuyền đậu bến, gợi nỗi buồn man mác, nhớ nhung Vĩ Dạ trong thơ Hàn Mặc Tử.
“Gió theo lối gió, mây đường mây,
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay;
Thuyền ai đậu bến sông trăng đó,
Có chở trăng về kịp tối nay?”
Không gian mở rộng ra với gió, mây, sông nước, nhưng lại nhuốm màu chia ly, buồn bã. “Gió theo lối gió, mây đường mây” gợi sự xa cách, cô đơn. “Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay” thể hiện tâm trạng cô đơn, trống vắng của thi nhân. Câu hỏi “Thuyền ai đậu bến sông trăng đó, Có chở trăng về kịp tối nay?” thể hiện sự khắc khoải, mong chờ một điều gì đó tốt đẹp sẽ đến.
Cuối cùng, khổ thơ thứ ba khép lại với những cảm xúc mơ hồ, hoài nghi:
Alt text: Cô gái Huế áo dài trắng, nón lá, biểu tượng vẻ đẹp dịu dàng, kín đáo, gợi hình ảnh “Áo em trắng quá nhìn không ra” trong “Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử.
“Mơ khách đường xa, khách đường xa,
Áo em trắng quá nhìn không ra?
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh,
Ai biết tình ai có đậm đà?”
Hình ảnh “khách đường xa” được lặp lại, nhấn mạnh sự xa xôi, cách biệt. “Áo em trắng quá nhìn không ra” gợi cảm giác mơ hồ, hư ảo. “Sương khói mờ nhân ảnh” thể hiện sự chia lìa, tan biến. Câu hỏi “Ai biết tình ai có đậm đà?” thể hiện sự hoài nghi về tình người, tình đời.
“Đây thôn Vĩ Dạ” không chỉ là một bài thơ tả cảnh, mà còn là một bài thơ trữ tình sâu sắc. Bài thơ thể hiện tình yêu tha thiết với quê hương, đất nước, con người. Đồng thời, bài thơ cũng thể hiện nỗi cô đơn, khao khát yêu thương, giao cảm với đời của một tâm hồn nghệ sĩ tài hoa nhưng bạc mệnh. Bài thơ đã trở thành một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của phong trào Thơ mới Việt Nam, và vẫn tiếp tục lay động trái tim của độc giả ngày nay.
