Nghệ Thuật Thời Lê Trung Hưng (thế kỷ XVII-XVIII) đánh dấu một giai đoạn phục hồi và phát triển mạnh mẽ sau thời kỳ khủng hoảng cuối nhà Mạc và thời Trịnh – Nguyễn phân tranh. Kiến trúc, tôn giáo và tín ngưỡng dân gian là những lĩnh vực thể hiện rõ nhất sự hồi sinh này.
Kiến trúc Cung Đình:
Trong giai đoạn này, kiến trúc cung đình có sự phân hóa rõ rệt giữa Đàng Ngoài và Đàng Trong.
-
Ở Đàng Ngoài: Bên cạnh hệ thống cung điện của vua Lê, phủ chúa Trịnh dần trở thành một quần thể kiến trúc đồ sộ. Quần thể này bao gồm 52 cung, phủ, điện, đài, và cả vườn ngự uyển, thể hiện quyền lực và sự xa hoa của phủ chúa.
-
Ở Đàng Trong: Chúa Nguyễn cũng từng bước xây dựng kinh đô tại Phú Xuân (Huế). Từ năm 1558 đến năm 1774, thủ phủ của chúa Nguyễn đã trải qua 8 lần thay đổi vị trí. Sau mỗi lần di chuyển, quy mô xây dựng lại được mở rộng, bao gồm thành trì, cung điện, dinh thự và nhà thờ tổ, phản ánh sự phát triển và củng cố quyền lực của chính quyền chúa Nguyễn.
Kiến trúc Tôn Giáo và Tín Ngưỡng Dân Gian:
Kiến trúc tôn giáo và tín ngưỡng dân gian thời Lê Trung Hưng có bước phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là sự phục hồi của Phật giáo.
-
Kiến trúc Tôn Giáo: Nhiều ngôi chùa được sửa sang, tu bổ, tôn tạo hoặc xây mới ở cả Đàng Ngoài và Đàng Trong. Kiến trúc chùa đa dạng về kiểu dáng, thường được xây dựng ở những nơi yên tĩnh, phong cảnh đẹp, gần núi, sông. Chùa Keo (Thái Bình), chùa Tây Phương (Hà Nội), chùa Thiên Mụ (Huế) và chùa Tam Thai (Đà Nẵng) là những công trình tiêu biểu cho giai đoạn này.
-
Kiến trúc Tín Ngưỡng Dân Gian: Đình làng là loại hình kiến trúc tín ngưỡng dân gian tiêu biểu thời kỳ này.
-
Ở Đàng Ngoài: Trong các thế kỷ XVII – XVIII, hầu hết các làng xã đều có đình làng. Đình làng Chu Quyến (Hà Nội) và đình làng Thổ Tang (Vĩnh Phúc) là những ví dụ điển hình. Đình làng không chỉ là nơi thờ thành hoàng mà còn là trung tâm sinh hoạt cộng đồng của làng xã.
-
Ở Đàng Trong: Đình làng dần xuất hiện, gắn liền với quá trình khai phá các vùng đất và lập làng xóm mới.
-
Kiến trúc thời Lê Trung Hưng không chỉ thể hiện sự phục hồi kinh tế và chính trị mà còn phản ánh đời sống văn hóa, tín ngưỡng phong phú của người Việt trong giai đoạn lịch sử này. Sự đa dạng trong kiến trúc cung đình, sự phát triển của kiến trúc tôn giáo và sự phổ biến của đình làng đã tạo nên một diện mạo văn hóa đặc sắc cho thời kỳ Lê Trung Hưng.
