Bài thơ “Tây Tiến” của Quang Dũng là một tác phẩm tiêu biểu cho thơ ca kháng chiến, đặc biệt là về hình tượng người lính. Đoạn đầu của bài thơ không chỉ mở ra một không gian núi rừng Tây Bắc hùng vĩ, mà còn khắc họa hình ảnh những người lính Tây Tiến với những kỷ niệm sâu sắc về tình quân dân. Hãy cùng đi sâu vào phân tích nghệ thuật và nội dung của đoạn thơ này.
Ký ức về những ngày tháng chiến đấu gian khổ nơi núi rừng Tây Bắc hiện lên qua nỗi nhớ da diết của tác giả.
“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi…”
Sông Mã và Tây Tiến đã trở thành những phần không thể thiếu trong ký ức của Quang Dũng, gợi lên một nỗi nhớ “chơi vơi” – một trạng thái cảm xúc đặc biệt, vừa da diết, vừa khó nắm bắt.
Thiên nhiên núi rừng Tây Bắc hiện lên vừa hùng vĩ, vừa khắc nghiệt, là bối cảnh cho những chặng hành quân đầy gian khổ của người lính.
“Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi…”
Sài Khao và Mường Lát không chỉ là những địa danh, mà còn là những dấu ấn về những khó khăn, vất vả mà người lính đã trải qua. Sương giăng, hoa nở trong đêm tối, tất cả tạo nên một bức tranh vừa thực, vừa ảo, vừa lãng mạn, vừa đầy thử thách.
Những con đường hành quân hiểm trở, dốc núi cheo leo được khắc họa một cách chân thực, thể hiện sự gian khổ và hiểm nguy mà người lính phải đối mặt.
“Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi”
Những từ láy như “khúc khuỷu”, “thăm thẳm”, “heo hút” không chỉ gợi tả địa hình hiểm trở, mà còn thể hiện sự cô đơn, khắc nghiệt của núi rừng. Hình ảnh “súng ngửi trời” là một sáng tạo độc đáo, thể hiện sự lạc quan, tinh nghịch của người lính giữa những gian khổ.
Sự hy sinh cao cả của người lính và niềm xót thương của tác giả được thể hiện qua những vần thơ đầy xúc động.
“Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người”
Sự ra đi của đồng đội là một mất mát lớn, nhưng cũng là một sự hy sinh cao cả vì Tổ quốc. Những âm thanh dữ dội của thiên nhiên như tiếng thác gầm, tiếng cọp trêu người càng làm tăng thêm sự bi tráng của bức tranh.
Tình quân dân thắm thiết được thể hiện qua những kỷ niệm giản dị, ấm áp.
“Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”
Khói cơm, nếp xôi không chỉ là những hình ảnh gợi cảm về vật chất, mà còn là biểu tượng của tình người, của sự gắn bó giữa quân và dân. Những kỷ niệm này là nguồn động viên lớn lao cho người lính trong những năm tháng chiến đấu gian khổ.
Trong đoạn thơ đầu tiên của “Tây Tiến”, Quang Dũng đã sử dụng một loạt các biện pháp nghệ thuật như sử dụng từ láy gợi hình, gợi cảm, tương phản, nhân hóa… Tất cả góp phần tạo nên một bức tranh vừa hùng vĩ, vừa bi tráng, vừa lãng mạn về thiên nhiên Tây Bắc và hình tượng người lính Tây Tiến. Đoạn thơ không chỉ thể hiện tài năng nghệ thuật của Quang Dũng, mà còn là một minh chứng cho tình yêu quê hương, đất nước và sự trân trọng đối với những người lính đã hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc.
