Lễ dựng nêu, hay còn gọi là lễ Thượng tiêu, là một nghi thức truyền thống không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên đán của người Việt. Vậy Nêu ý Nghĩa Của việc dựng cây nêu ngày Tết là gì, và phong tục này có nguồn gốc như thế nào?
.jpg)
Theo quan niệm dân gian, nêu ý nghĩa của việc dựng cây nêu ngày Tết chính là để xua đuổi tà ma, xui xẻo của năm cũ, đồng thời cầu mong một năm mới an lành, may mắn và thịnh vượng. Truyện cổ tích “Sự tích cây nêu ngày Tết” kể rằng, xưa kia quỷ chiếm đoạt hết hoa lợi của con người. Phật giúp người trồng cây nêu, dùng áo cà sa che phủ đất đai, đuổi quỷ ra biển Đông. Để tránh quỷ quấy nhiễu mỗi dịp Tết đến, người dân dựng cây nêu, treo vải, lá bùa, khánh đất nung để xua đuổi chúng. Bó lá dứa hoặc cành đa mỏ hái cũng được treo lên vì người xưa tin rằng quỷ rất sợ những vật này.
Trong các cộng đồng dân tộc Việt Nam, nêu ý nghĩa của việc dựng nêu và các vật phẩm trang trí có sự khác biệt tùy theo phong tục địa phương. Cây nêu không chỉ được dựng vào ngày Tết mà còn xuất hiện ở một số lễ hội dân gian. Tuy nhiên, việc dựng cây nêu vào dịp Tết Nguyên đán vẫn là phong tục phổ biến nhất trên khắp cả nước.
Ảnh chụp cận cảnh phần ngọn cây nêu được trang trí tỉ mỉ, thể hiện sự chuẩn bị công phu và tâm huyết của người dân trong việc đón năm mới.
Nguyễn Văn Huyên trong “Hội hè lễ tết của người Việt” mô tả cây nêu ngày Tết là một cây tre dài 5-6 mét, được tước hết cành, trên ngọn có cụm lá hoặc túm lông gà trống, lá đa, vạn niên thanh. Gần đỉnh treo vòng tre, buộc cá nhỏ, chuông con, khánh đất nung phát ra âm thanh khi gió thổi. Dưới vòng có mũ thần, thoi vàng giấy, trầu, lá dứa, xương rồng gai. Đỉnh cây còn treo đèn thắp ban đêm để chỉ đường cho tổ tiên về ăn Tết. Phan Kế Bính trong “Việt Nam phong tục” cũng ghi nhận việc dựng cây nêu, kết lạt buộc vàng, cài cành đa lá dừa ngoài cửa, rắc vôi bột vẽ bàn cờ, cung nỏ để trừ quỷ.
Dưới thời quân chủ, lễ Thượng tiêu là một nghi lễ quan trọng do Hoàng thượng đích thân hành lễ. Tuy nghi thức cụ thể không được ghi chép rõ ràng, nhưng tục lệ này đã được duy trì lâu đời. Vua Minh Mạng cho rằng cây nêu là biểu tượng của năm mới, và việc cử hành lễ là do ý nghĩa tốt đẹp mà nó mang lại.
Ngày nay, phong tục dựng cây nêu ngày Tết đã dần mai một ở nhiều nơi, thay vào đó là việc chơi hoa, cây cảnh. Tuy nhiên, ở một số vùng thôn quê và vùng dân tộc thiểu số, việc dựng cây nêu vẫn còn được duy trì, mang ý nghĩa tượng trưng cho sự cầu chúc tốt đẹp trong năm mới và là sự hoài niệm về một phong tục truyền thống của Tết cổ truyền Việt Nam.
