Trong lĩnh vực xạ trị, việc đo lường và kiểm soát suất liều lối ra của các máy gia tốc là vô cùng quan trọng. Đặc biệt, khi sử dụng các chùm tia bức xạ có năng lượng cao, chẳng hạn như photon 15 MV trở lên, việc hiểu rõ về năng lượng photon và các yếu tố liên quan trở nên then chốt để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.
Việc đo kiểm tra liều lượng hàng ngày cho các chùm tia bức xạ, đặc biệt ở mức năng lượng photon 15 MV hoặc lớn hơn, có một số khác biệt so với mức năng lượng 6 MV và của Gamma Cobalt-60. Sự khác biệt này nằm ở điểm liều cực đại và thông số PDD (liều sâu phần trăm).
Các nguyên tắc khác về đo, chuẩn liều lối ra (output) cho mức năng lượng photon 15 MV hoặc lớn hơn vẫn tuân theo các tài liệu hướng dẫn kỹ thuật TECDOC 277-398 của IAEA. Điều này đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của quá trình đo lường.
Ứng dụng của việc đo lường năng lượng photon:
Việc đo lường năng lượng photon được áp dụng cho tất cả các cơ sở xạ trị trang bị máy gia tốc đơn năng, đa năng, bao gồm bức xạ photon, electron với các mức năng lượng khác nhau. Điều này bao gồm cả tuyến trung ương và địa phương, đảm bảo rằng mọi cơ sở đều tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn và chất lượng.
Quy trình đo lường năng lượng photon:
Quy trình đo lường thường được thực hiện bởi kỹ sư vật lý và kỹ thuật viên xạ trị, sử dụng các phương tiện và dụng cụ chuyên dụng, bao gồm:
- Hệ thống máy đo liều, bao gồm máy đo (dosimeter), đầu đo loại buồng ion hóa (detector ion chamber), phantom chuyên dụng (chất dẻo tương đương mô), nhiệt độ kế, áp kế.
- Tài liệu hướng dẫn kỹ thuật TEC DOC 277-398 IAEA
- Máy tính kết nối mạng LANTIS, MOSAIQ
- Máy đo kiểm tra chất lượng xạ trị (QA-Daily tool)
Các bước tiến hành:
- Bố trí, kết nối hệ máy đo.
- Nối cáp nguồn với máy đo và đầu đo (tại buồng đặt máy điều trị).
- Bố trí phantom tương ứng theo vị trí detector tại độ sâu 7-10cm trong phantom cho mức năng lượng photon 15MV hoặc lớn hơn.
- Đặt máy áp kế và nhiệt độ kế trong buồng máy gia tốc.
- Bật máy đo và chờ tín hiệu sẵn sàng cho phép cài đặt, nhận diện detector.
- Cài đặt các thông số của đầu đo tương thích và các giá trị hiện tại của áp suất và nhiệt độ.
- Thiết lập thông số vật lý của máy điều trị, bao gồm kích thước trường chiếu, khoảng cách từ nguồn đến đầu đo (Source Chamber Distance- SCD).
- Tiến hành các phép đo thử.
- Đo thực tế suất liều lối ra (output) các trường chiếu theo độ mở của collimator.
- Nếu sử dụng QA-Daily tool, cần kết nối máy tính với phần mềm có thuật toán xử trí số liệu, so sánh và in kết quả.
Đọc và đánh giá kết quả:
Kết quả đo được ghi nhận trên hệ thống hoặc máy tính, sau đó được tính toán sai số trung bình. Việc đánh giá kết quả và sai số được thực hiện dựa trên các chuẩn IAEA, so sánh kết quả đo và tính toán, và đánh giá sai số với hệ số chuẩn (cấp I hoặc cấp II).
Việc kiểm soát và đo lường chính xác năng lượng photon là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong xạ trị, mang lại lợi ích tối đa cho bệnh nhân.
