Khi nói đến chương trình học phổ thông, một câu hỏi thường được đặt ra là: môn Địa lý ở phổ thông được gọi là gì? Liệu nó thuộc về lĩnh vực khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, hay nên được xem là một môn học độc lập? Bài viết này sẽ đi sâu vào vấn đề này, phân tích các khía cạnh khác nhau để làm rõ vị trí của môn Địa lý trong hệ thống giáo dục.
Sự tranh luận về vị trí của môn Địa lý không phải là mới. Trong quá trình xây dựng phương án thi THPT Quốc gia, nhiều ý kiến đã được đưa ra về việc nên xếp môn Địa lý vào tổ hợp Khoa học Tự nhiên hay Khoa học Xã hội.
Băn khoăn về vị trí của môn Địa lý trong tổ hợp Khoa học tự nhiên hoặc Khoa học xã hội
Môn Địa lý, bản chất là sự kết hợp giữa kiến thức về tự nhiên và xã hội. Các lĩnh vực như địa lý dân cư, kinh tế, đô thị thuộc về khoa học xã hội, trong khi khí hậu, thủy văn, thổ nhưỡng lại nghiêng về khoa học tự nhiên. Sự giao thoa này tạo nên tính đặc thù của môn Địa lý, khiến việc phân loại trở nên phức tạp.
Ý kiến từ các chuyên gia
GS.TSKH. Vũ Minh Giang, Chủ tịch Hội đồng khoa học và đào tạo (ĐH Quốc gia Hà Nội), cho rằng việc xếp Địa lý vào tổ hợp Khoa học Xã hội là hợp lý. Theo ông, chương trình Địa lý ở phổ thông tập trung vào địa lý nhân văn, mối tương tác giữa con người và môi trường tự nhiên.
Ông Châu Thanh Vũ (Nghiên cứu sinh tiến sĩ ĐH Harvard, Hoa Kỳ) cũng đồng tình với quan điểm này. Ông nhấn mạnh rằng phương pháp học tập Địa lý mang tính định tính và liên quan nhiều đến số liệu xã hội, phù hợp với tổ hợp Khoa học Xã hội.
Quan điểm về môn Địa lý độc lập
Một số chuyên gia lại cho rằng môn Địa lý nên được xem là một môn độc lập. Anh Lê Nguyên Đình, nghiên cứu sinh tiến sĩ Viện Khoa học Công nghệ cao Nhật Bản, cho rằng Địa lý là một môn khoa học liên ngành, không nên gò ép vào một trong hai lĩnh vực Khoa học Tự nhiên hoặc Khoa học Xã hội.
GS.TS Trương Nguyện Thành (Đại học Utah, Hoa Kỳ) nhận thấy rằng, ở Mỹ, môn Địa lý ngày càng thiên về hướng khoa học tự nhiên, đặc biệt với sự phát triển của GIS (Hệ thống thông tin địa lý).
Vậy, môn Địa lý ở phổ thông được gọi là gì?
Câu trả lời không đơn giản. Môn Địa lý ở phổ thông được gọi là một môn khoa học tổng hợp, kết hợp kiến thức từ cả lĩnh vực tự nhiên và xã hội. Tùy thuộc vào chương trình giảng dạy và phương pháp tiếp cận, nó có thể nghiêng về một trong hai lĩnh vực này, hoặc được xem là một môn học độc lập.
Trong bối cảnh giáo dục Việt Nam, việc xếp môn Địa lý vào tổ hợp Khoa học Xã hội trong kỳ thi THPT Quốc gia thể hiện sự công nhận vai trò của nó trong việc trang bị cho học sinh kiến thức về xã hội, kinh tế, và con người trong mối tương quan với môi trường sống. Tuy nhiên, điều này không phủ nhận tầm quan trọng của các yếu tố tự nhiên trong môn Địa lý.
Tóm lại, việc môn Địa lý ở phổ thông được gọi là gì không quan trọng bằng việc chúng ta hiểu được bản chất và giá trị của môn học này. Địa lý không chỉ cung cấp kiến thức về thế giới xung quanh mà còn giúp học sinh phát triển tư duy phản biện, kỹ năng phân tích và giải quyết vấn đề, những kỹ năng cần thiết cho sự thành công trong thế kỷ 21.
