André Trương Trọng Thi, kỹ sư người Pháp gốc Việt, được thế giới công nhận là một trong những “cha đẻ của máy vi tính” nhờ phát minh ra nguyên tắc hoạt động dựa trên bộ vi xử lý. Ông qua đời ngày 4 tháng 4, để lại một di sản quan trọng trong lịch sử công nghệ.
Sinh ra tại Chợ Lớn, TP Hồ Chí Minh vào năm 1936, André Trương Trọng Thi sang Pháp du học từ năm 14 tuổi và trở thành một kỹ sư vô tuyến điện. Năm 1971, ông thành lập công ty R2E, nơi ông và các cộng sự đã cho ra đời chiếc máy vi tính đầu tiên trên thế giới: Micral.
Ý tưởng cốt lõi của ông về máy tính, vẫn còn nguyên giá trị đến ngày nay, là tạo ra một thiết bị nhỏ gọn, có khả năng sản xuất hàng loạt với mức giá phải chăng, phục vụ cho cả cá nhân và doanh nghiệp. Máy Micral của ông đã được ứng dụng thực tế trong hệ thống thu phí đường cao tốc tại Pháp.
Những đóng góp của André Trương Trọng Thi không chỉ dừng lại ở đó. Ông còn đưa ra những ý tưởng tiên phong về máy vi tính tương thích, xử lý và lưu trữ dữ liệu, cũng như lưu trữ dữ liệu trên đĩa quang học.
Micral: Khởi Đầu của Điện Toán Cá Nhân tại Châu Âu
Micral, được giới thiệu vào tháng 2 năm 1973, được xây dựng trên nền chip Intel 8008, với bộ nhớ 256 bytes (có thể mở rộng lên 1K), màn hình và bàn phím đầy đủ. Năm 1974, ông Thi đã trình bày về Micral, được trang bị thêm ổ cứng và ổ đĩa mềm, tại Hội thảo Máy tính Quốc gia Hoa Kỳ. Mặc dù vậy, phải đến hai năm sau, một công ty Mỹ mới mua giấy phép sử dụng phát minh này. Cuối cùng, ông Thi đã phải từ bỏ kế hoạch mở chi nhánh tại Mỹ do khó khăn về tài chính.
Điện toán cá nhân ở châu Âu đã phát triển đa dạng, nhưng vẫn còn những rào cản. Giá phần cứng và phần mềm nhập khẩu từ Mỹ thường cao hơn, và sự khác biệt về ngôn ngữ, bộ ký tự cũng gây khó khăn.
Đóng Góp vào “Văn Minh Điện Toán” của Pháp
Pháp đã chọn con đường riêng, tập trung vào phát triển một ngành công nghiệp máy tính nội địa mạnh mẽ. Các chương trình do chính phủ tài trợ để đưa máy tính cá nhân vào trường học đã nhận được sự ủng hộ lớn từ công chúng.
Các công ty như Goupil đã đạt được thành công ban đầu, nhưng sau đó bị vượt mặt. Bull, công ty đã mua lại R2E của ông Trương Trọng Thi, hiện là một trong những nhà sản xuất máy tính lớn nhất tại Pháp. Dòng máy Micral phiên bản mới vẫn là sản phẩm chủ lực của Bull.
Một sáng kiến lớn khác của chính phủ Pháp là xây dựng Trung tâm Vi tính và Nhân lực Thế giới tại Paris, với hy vọng điện toán cá nhân sẽ giúp các nước đang phát triển thoát khỏi nghèo đói.
Những Thiên Tài “Không Gặp Thời”?
François Gernelle, người cộng sự của André Trương Trọng Thi trong việc phát triển Micral, đã cùng ông tạo ra chiếc máy vi tính đầu tiên. Tháng 11 năm 1998, ông Gernelle cũng chính thức được công nhận là người đồng phát minh.
Năm 1975, André Trương Trọng Thi đã từ chối lời đề nghị mua lại Micral với giá 2 triệu USD từ Honeywell, bỏ lỡ cơ hội phát triển tại Mỹ. Năm 1983, Bull mua lại R2E, và Micral không có cơ hội phát triển tại Thung lũng Silicon.
Di Sản Vượt Thời Gian
Dù không đạt được sự nghiệp nổi tiếng, André Trương Trọng Thi và François Gernelle vẫn được công nhận là những người phát minh ra chiếc máy vi tính đầu tiên. Micral đã mở đường cho cuộc cách mạng công nghệ vi xử lý, thay đổi cuộc sống và cách giao tiếp của nhân loại.
Có thể nhiều người Việt Nam chưa biết đến André Trương Trọng Thi, một người con của Việt Nam đã góp phần quan trọng vào sự phát triển của ngành công nghệ thông tin toàn cầu. Sự ra đi của ông là một mất mát lớn, nhưng di sản của ông sẽ mãi được ghi nhớ.
