Đầu thế kỷ XX, xã hội Việt Nam chứng kiến sự chuyển biến sâu sắc dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp. Sự xâm nhập của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa đã làm nảy sinh những mâu thuẫn mới, đồng thời làm sâu sắc thêm những mâu thuẫn vốn có trong lòng xã hội Việt Nam. Vậy, Mâu Thuẫn Cơ Bản Và Chủ Yếu ở Việt Nam đầu Thế Kỷ Xx Là Mâu Thuẫn Nào?
Để trả lời câu hỏi này, cần phân tích rõ các tầng lớp, giai cấp trong xã hội Việt Nam lúc bấy giờ, cũng như mối quan hệ giữa chúng:
- Thực dân Pháp: Đại diện cho quyền lực cai trị, áp bức và bóc lột.
- Địa chủ phong kiến: Một bộ phận câu kết với thực dân Pháp để duy trì quyền lực và lợi ích.
- Nông dân: Chiếm đại đa số dân cư, bị áp bức, bóc lột nặng nề bởi thực dân và địa chủ.
- Công nhân: Giai cấp mới hình thành, bị bóc lột thậm tệ, điều kiện sống vô cùng khó khăn.
- Tiểu tư sản, tư sản dân tộc: Có tinh thần yêu nước, nhưng thế lực kinh tế còn yếu.
Từ sự phân tích trên, có thể thấy rõ, mâu thuẫn bao trùm và quyết liệt nhất trong xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX là mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp xâm lược. Đây là mâu thuẫn cơ bản, chi phối sự phát triển của xã hội Việt Nam lúc bấy giờ.
Mâu thuẫn dân tộc sâu sắc thể hiện qua việc người dân Việt Nam mất quyền làm chủ đất nước, bị tước đoạt tài nguyên, bị áp bức về chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục. Các phong trào đấu tranh yêu nước liên tục nổ ra, từ phong trào Cần Vương, khởi nghĩa Yên Thế đến các phong trào Duy Tân, Đông Du, thể hiện tinh thần quật cường của dân tộc Việt Nam.
Tuy nhiên, bên cạnh mâu thuẫn dân tộc, còn tồn tại mâu thuẫn giai cấp giữa địa chủ phong kiến với nông dân. Mâu thuẫn này tuy không phải là chủ yếu, nhưng cũng góp phần làm cho tình hình xã hội Việt Nam thêm phức tạp. Việc giải quyết mâu thuẫn giai cấp này là một nhiệm vụ quan trọng của cách mạng Việt Nam.
Như vậy, để xác định đúng đắn mâu thuẫn cơ bản và chủ yếu ở Việt Nam đầu thế kỷ XX là mâu thuẫn nào, cần đặt trong bối cảnh lịch sử cụ thể, phân tích mối quan hệ giữa các giai cấp, tầng lớp trong xã hội, từ đó thấy rõ vai trò của mâu thuẫn dân tộc đối với sự phát triển của cách mạng Việt Nam. Việc xác định đúng mâu thuẫn chủ yếu có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định đường lối, phương pháp cách mạng phù hợp để giải phóng dân tộc.
