Cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX chứng kiến sự biến động sâu sắc trong xã hội Đông Nam Á. Sự xâm nhập của chủ nghĩa thực dân phương Tây đã tạo ra những mâu thuẫn gay gắt, định hình lại cục diện chính trị, kinh tế, xã hội của khu vực. Vậy, mâu thuẫn bao trùm lên xã hội Đông Nam Á trong những năm cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX là gì?
Mâu thuẫn cốt lõi và lớn nhất chính là mâu thuẫn giữa nhân dân các nước Đông Nam Á với chính quyền thực dân xâm lược. Mâu thuẫn này thể hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau, từ kinh tế, chính trị đến văn hóa, xã hội.
1. Mâu thuẫn về kinh tế:
Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân phương Tây đã tước đoạt tài nguyên thiên nhiên, bóc lột sức lao động của người dân bản địa. Ruộng đất bị chiếm đoạt, biến người nông dân thành tá điền nghèo khổ. Các ngành nghề thủ công truyền thống bị cạnh tranh gay gắt bởi hàng hóa nhập khẩu từ chính quốc, dẫn đến phá sản và thất nghiệp. Người dân Đông Nam Á phải chịu nhiều thứ thuế vô lý, gánh nặng kinh tế ngày càng gia tăng.
2. Mâu thuẫn về chính trị:
Chính quyền thực dân áp đặt bộ máy cai trị hà khắc, tước đoạt quyền tự do, dân chủ của người dân bản địa. Các phong trào yêu nước, đấu tranh chống thực dân bị đàn áp dã man. Người dân không có quyền tham gia vào việc quản lý đất nước, phải sống dưới ách cai trị của người ngoại quốc.
3. Mâu thuẫn về văn hóa, xã hội:
Thực dân phương Tây thi hành chính sách đồng hóa văn hóa, xem thường và bài bác các giá trị văn hóa truyền thống của người dân Đông Nam Á. Điều này gây ra sự bất bình sâu sắc trong xã hội, làm xói mòn bản sắc văn hóa dân tộc. Bên cạnh đó, sự phân biệt chủng tộc, kỳ thị tôn giáo cũng là những yếu tố gây chia rẽ và căng thẳng trong xã hội.
Mâu thuẫn giữa nhân dân Đông Nam Á và thực dân Pháp thể hiện qua các cuộc biểu tình đòi quyền lợi.
Tất cả những yếu tố trên đã đẩy mâu thuẫn giữa nhân dân Đông Nam Á và thực dân xâm lược lên đến đỉnh điểm, dẫn đến các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc nổ ra mạnh mẽ vào đầu thế kỷ XX. Các phong trào yêu nước với nhiều hình thức khác nhau đã diễn ra khắp khu vực, từ đấu tranh vũ trang đến đấu tranh chính trị, văn hóa.
Hình ảnh các nhà lãnh đạo phong trào yêu nước Đông Nam Á, biểu tượng của tinh thần đấu tranh chống thực dân. (Ví dụ: Hồ Chí Minh)
Tóm lại, mâu thuẫn bao trùm lên xã hội Đông Nam Á trong những năm cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX chính là mâu thuẫn giữa nhân dân Đông Nam Á với thực dân xâm lược. Mâu thuẫn này xuất phát từ sự đối lập về quyền lợi kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, và là động lực thúc đẩy các phong trào giải phóng dân tộc trong khu vực. Việc nhận diện và giải quyết mâu thuẫn này đóng vai trò quan trọng trong việc kiến tạo một xã hội Đông Nam Á độc lập, tự do và phồn vinh.
