Trong lịch sử chống ngoại xâm hào hùng của dân tộc, Lý Thường Kiệt nổi bật như một nhà quân sự thiên tài với tư tưởng “tiên phát chế nhân”. Vậy, Lý Thường Kiệt sử dụng kế sách “tiên phát chế nhân” nhằm mục đích gì? Bài viết này sẽ phân tích sâu sắc về chiến lược quân sự độc đáo này và những mục tiêu mà nó hướng đến trong cuộc kháng chiến chống Tống xâm lược (1075-1077).
Nhận thấy rõ âm mưu xâm lược Đại Việt của nhà Tống, Lý Thường Kiệt chủ trương không ngồi yên chờ giặc mà chủ động tấn công trước. Tư tưởng “tiên phát chế nhân” của ông thể hiện sự chủ động, táo bạo và tầm nhìn chiến lược vượt bậc, nhằm giành thế chủ động trên chiến trường.
Lược đồ trận chiến tại phòng tuyến sông Như Nguyệt thể hiện chiến lược quân sự tài tình của Lý Thường Kiệt.
Kế sách “tiên phát chế nhân” được Lý Thường Kiệt vận dụng một cách sáng tạo và linh hoạt, thể hiện qua những mục tiêu cụ thể sau:
1. Phá hủy cơ sở chuẩn bị chiến tranh của địch:
Nhà Tống ráo riết chuẩn bị xâm lược Đại Việt, xây dựng các căn cứ quân sự, hậu cần dọc biên giới, tích trữ lương thảo, khí giới. Lý Thường Kiệt nhận thấy rằng, nếu để địch hoàn thành quá trình chuẩn bị, Đại Việt sẽ gặp bất lợi lớn. Do đó, ông quyết định tấn công trước để phá hủy các căn cứ này, làm suy yếu tiềm lực chiến tranh của địch, gây khó khăn cho việc triển khai quân sự.
2. Làm giảm thiểu sức mạnh và ý chí xâm lược của quân địch:
Cuộc tấn công vào đất Tống không chỉ nhằm phá hủy cơ sở vật chất mà còn tác động mạnh mẽ đến tinh thần của quân địch. Những đòn đánh bất ngờ, táo bạo của quân Đại Việt gây hoang mang, lo sợ, làm giảm sút ý chí chiến đấu của binh lính nhà Tống. Đồng thời, nó cũng gửi một thông điệp mạnh mẽ đến triều đình Tống, cho thấy quyết tâm bảo vệ độc lập, chủ quyền của Đại Việt.
3. Tạo tiền đề cho việc giành thắng lợi trong chiến tranh:
Chủ động tấn công trước giúp quân Đại Việt giành thế chủ động trên chiến trường. Việc phá hủy các căn cứ quân sự, làm suy yếu ý chí chiến đấu của địch tạo điều kiện thuận lợi cho các trận đánh sau này. Khi quân Tống tiến vào Đại Việt, chúng đã suy yếu và mất tinh thần, tạo cơ hội cho quân ta phản công và giành thắng lợi cuối cùng.
4. Nắm vững và đánh giá đúng tình hình, tương quan lực lượng:
Lý Thường Kiệt đã cử người theo dõi sát sao mọi động thái của nhà Tống, thu thập thông tin tình báo chính xác. Nhờ đó, ông nắm vững âm mưu, kế hoạch của địch, đánh giá đúng tương quan lực lượng giữa hai bên. Việc này giúp ông đưa ra quyết định tấn công táo bạo nhưng hợp lý, đảm bảo khả năng giành thắng lợi.
5. Tạo lập tư tưởng, quyết tâm cho binh sĩ và sự ủng hộ của dân chúng:
Trước khi tiến quân, Lý Thường Kiệt đã có bài hịch khích lệ tinh thần binh sĩ, nêu cao tính chính nghĩa của cuộc chiến, khơi dậy lòng yêu nước, ý chí quyết chiến, quyết thắng. Ông cũng chú trọng đến việc tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân nước Tống bằng cách vạch trần tội ác của vua quan nhà Tống, kêu gọi họ đứng về phía Đại Việt. Nhờ đó, quân Đại Việt nhận được sự ủng hộ rộng rãi, tạo thêm sức mạnh để chiến đấu.
6. Vận dụng linh hoạt các hình thức tác chiến:
Lý Thường Kiệt không áp dụng một công thức cứng nhắc mà linh hoạt vận dụng các hình thức tác chiến khác nhau, tùy theo tình hình cụ thể. Ông kết hợp tấn công trực diện với phục kích, vây thành, công thành, tạo ra những đòn đánh bất ngờ, hiệu quả, gây cho địch nhiều thiệt hại.
Tóm lại, việc Lý Thường Kiệt sử dụng kế sách “tiên phát chế nhân” nhằm đạt được nhiều mục tiêu quan trọng: phá hủy cơ sở chuẩn bị chiến tranh của địch, làm suy yếu sức mạnh và ý chí xâm lược của chúng, tạo tiền đề cho việc giành thắng lợi cuối cùng. Đây là một chiến lược quân sự độc đáo, thể hiện tầm nhìn xa trông rộng và tài thao lược của vị tướng tài ba này. Chiến thắng của Lý Thường Kiệt đã khẳng định sức mạnh của tư tưởng “tiên phát chế nhân” và giá trị của nó trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc.