Thuật ngữ “Lục địa bùng cháy” thường được dùng để mô tả giai đoạn đấu tranh sôi nổi của nhân dân ở khu vực Mĩ La-tinh vào nửa sau những năm 50 của thế kỷ 20. Giai đoạn này chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của các phong trào dân chủ, chống đế quốc và độc tài, biến toàn bộ khu vực thành một chiến trường chống lại ách thống trị của Mỹ và các thế lực phản động địa phương.
Mĩ La-tinh, bao gồm hơn 20 quốc gia từ Mexico đến Argentina, có diện tích trên 20 triệu km2, giàu tài nguyên thiên nhiên và chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa La-tinh. Sau khi giành độc lập từ Tây Ban Nha vào đầu thế kỷ XIX, khu vực này lại rơi vào vòng kiểm soát của các cường quốc thực dân mới như Anh, Pháp, Đức, và đặc biệt là Mỹ.
Bản đồ khu vực Mỹ Latinh, nơi diễn ra các cuộc đấu tranh mạnh mẽ chống lại chủ nghĩa thực dân mới và các chế độ độc tài.
Sau Chiến tranh Thế giới thứ II, Mỹ tìm cách biến Mĩ La-tinh thành “sân sau” của mình thông qua các chính sách kinh tế và quân sự. “Kế hoạch Cô-lay-tơn” (Hiến chương kinh tế của châu Mỹ) tạo điều kiện cho tư bản Mỹ xâm nhập rộng rãi, trong khi các hiệp ước quân sự như Hiệp ước phòng thủ chung Tây bán cầu (1947) và Hiệp ước chống cộng (1954) đặt các nước trong khu vực dưới sự khống chế chặt chẽ của Mỹ.
Điều này đã dẫn đến sự bất mãn và phong trào đấu tranh ngày càng lan rộng. Cao trào dân chủ chống đế quốc, chống độc tài và chống sự phụ thuộc vào Mỹ bùng nổ, buộc một số nước phải phục hồi các quyền tự do dân chủ và cho phép các Đảng cộng sản hoạt động hợp pháp.
Hình ảnh mang tính biểu tượng thể hiện tinh thần đấu tranh mạnh mẽ của người dân Mỹ Latinh chống lại áp bức và bất công.
Tuy nhiên, ở một số quốc gia như Peru, Venezuela, Colombia, Guatemala, Mỹ đã can thiệp vũ trang hoặc hậu thuẫn các thế lực phản động trong nước làm đảo chính, khôi phục chế độ phản động. Mặc dù vậy, phong trào đấu tranh vẫn tiếp tục phát triển mạnh mẽ, đỉnh điểm là vào nửa sau những năm 50, khi toàn bộ lục địa Mĩ La-tinh trở thành mặt trận chống đế quốc và độc tài, xứng đáng với tên gọi “Lục địa bùng cháy”.
Cuộc đấu tranh ở Mĩ La-tinh có một số đặc điểm nổi bật:
- Sự thức tỉnh của giai cấp công nhân và nông dân: Giai cấp công nhân Mĩ La-tinh phát triển hơn về số lượng và chất lượng so với châu Phi. Nông dân chiếm phần lớn dân số nhưng lại thiếu đất canh tác, dẫn đến yêu cầu xoá bỏ chế độ chiếm hữu ruộng đất lớn trở nên cấp bách.
- Đấu tranh vũ trang: Chế độ thống trị tàn khốc buộc nhân dân phải sử dụng đấu tranh vũ trang để giành độc lập.
- Mặt trận dân tộc thống nhất: Mặt trận dân tộc thống nhất được hình thành và phát triển ở hầu hết các nước, thậm chí giành thắng lợi trong các cuộc tổng tuyển cử ở một số quốc gia.
- Ủng hộ cách mạng Cuba: Thắng lợi của cách mạng Cuba đã tạo động lực và nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ nhiều nước Mĩ La-tinh, giúp Cuba đứng vững trước sự bao vây, tấn công của Mỹ.
Che Guevara, một trong những biểu tượng vĩ đại nhất của phong trào cách mạng tại Mỹ Latinh, người đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người đấu tranh vì tự do và công bằng xã hội.
Tóm lại, “Lục địa bùng cháy” là một thuật ngữ mang tính biểu tượng, thể hiện giai đoạn đấu tranh quyết liệt của nhân dân Mĩ La-tinh chống lại chủ nghĩa thực dân mới và các chế độ độc tài, vì độc lập dân tộc và công bằng xã hội. Khu vực này đã trở thành một điểm nóng trên bản đồ chính trị thế giới, nơi các phong trào cách mạng và giải phóng dân tộc diễn ra sôi nổi và đầy kịch tính.