Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích truyện ngắn “Làng” của Kim Lân, tập trung vào các luận điểm quan trọng để làm nổi bật giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, đặc biệt là tinh thần yêu làng, yêu nước của người nông dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
I. Hướng Dẫn Phân Tích Truyện Ngắn Làng
Đề bài: Phân tích tác phẩm truyện ngắn Làng của nhà văn Kim Lân, tập trung vào luận điểm về tình yêu làng, yêu nước.
1. Phân tích đề
- Yêu cầu: Phân tích nội dung và nghệ thuật truyện ngắn Làng, đặc biệt nhấn mạnh vào chủ đề tình yêu làng, yêu nước.
- Phạm vi: Sử dụng dẫn chứng, chi tiết trong tác phẩm Làng.
- Phương pháp: Phân tích, chứng minh, so sánh.
2. Luận điểm phân tích truyện Làng
- Luận điểm 1: Tình huống truyện độc đáo: Ông Hai nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc.
- Luận điểm 2: Phân tích diễn biến tâm trạng ông Hai trước, trong và sau khi nghe tin làng theo giặc.
- Tình yêu làng của ông Hai trước Cách mạng và sau Cách mạng.
- Diễn biến tâm trạng khi nghe tin làng theo giặc: Sốc, tủi hổ, đau đớn, dằn vặt, lựa chọn giữa làng và nước.
- Diễn biến tâm trạng khi tin đồn được cải chính: Vui mừng, tự hào, khoe khoang.
- Luận điểm 3: Giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện.
3. Sơ đồ tư duy phân tích truyện ngắn Làng
Sơ đồ tư duy phân tích truyện ngắn Làng của Kim Lân, tập trung vào diễn biến tâm lý nhân vật và tình yêu làng, yêu nước
4. Kiến thức cơ bản cần nhớ về tác giả, tác phẩm
- Tác giả Kim Lân:
- Kim Lân (1920-2007), quê Bắc Ninh, là nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại.
- Sở trường viết truyện ngắn về nông thôn và người nông dân.
- Phong cách: Giản dị, gợi cảm, ngôn ngữ sống động, đậm màu sắc nông thôn.
- Tác phẩm chính: Vợ nhặt, Làng, Con chó xấu xí…
- Truyện ngắn Làng:
- Hoàn cảnh ra đời: Năm 1948, thời kỳ đầu kháng chiến chống Pháp.
- Giá trị nội dung: Tình yêu làng quê, lòng yêu nước, tinh thần kháng chiến của người nông dân.
- Giá trị nghệ thuật: Tình huống truyện độc đáo, miêu tả tâm lý nhân vật sâu sắc.
II. Dàn Ý Chi Tiết Phân Tích Làng
1. Mở bài
- Giới thiệu tác giả Kim Lân và tác phẩm Làng.
- Nêu vấn đề nghị luận: Tình yêu làng, yêu nước của nhân vật ông Hai.
2. Thân bài
a) Khái quát về tác phẩm
- Hoàn cảnh sáng tác: Năm 1948, thời kỳ đầu kháng chiến chống Pháp.
- Tóm tắt cốt truyện: Ông Hai yêu làng, nghe tin làng theo giặc, đau khổ, sau đó vui mừng khi tin đồn được cải chính.
b) Phân tích nội dung truyện ngắn
-
Luận điểm 1: Tình huống truyện độc đáo
- Tình huống: Ông Hai yêu làng, tự hào về làng, nhưng lại nghe tin làng theo giặc.
- Ý nghĩa: Thử thách lòng yêu làng, yêu nước của nhân vật.
-
Luận điểm 2: Tình yêu làng, yêu nước ở nhân vật ông Hai
- Tình yêu làng trước Cách mạng:
- Khoe về làng giàu đẹp, có nhà ngói san sát, đường lát đá xanh.
- Tự hào về lịch sử, truyền thống của làng.
- Tình yêu làng sau Cách mạng:
- Khoe về tinh thần cách mạng của làng, tập quân sự, hố ụ, hào.
- Diễn biến tâm trạng ông Hai:
- Trước khi nghe tin làng theo giặc: Yêu làng, tự hào, tin tưởng vào kháng chiến, nhớ làng da diết.
- Khi nghe tin làng theo giặc:
- “Cổ họng ông nghẹn đắng lại, da mặt tê rân rân”, sững sờ, xấu hổ, uất ức.
- Không dám ra ngoài, nằm vật ra giường, trằn trọc không ngủ được.
- “Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù”.
- Khi biết tin làng không theo giặc:
- “Cái mặt buồn thiu mọi ngày bỗng tươi vui, rạng rỡ hẳn lên”.
- Đi khoe khắp làng, khoe cả việc nhà bị đốt.
- Tình yêu làng trước Cách mạng:
-
Luận điểm 3: Đặc sắc nghệ thuật
- Ngôn ngữ đậm tính khẩu ngữ, gần gũi với lời ăn tiếng nói của người nông dân.
- Miêu tả tâm lý nhân vật tinh tế, sâu sắc.
- Tạo dựng tình huống truyện hấp dẫn, kịch tính.
3. Kết bài
- Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
- Nêu cảm nhận về tình yêu làng, yêu nước của nhân vật ông Hai.
III. Phân Tích Chi Tiết Một Số Đoạn Văn Tiêu Biểu
1. Đoạn văn miêu tả tâm trạng ông Hai khi nghe tin làng theo giặc:
“Cổ họng ông lão nghẹn ắng lại, da mặt tê rân rân. Ông lão lặng đi, tưởng như đến không thở được. Một lúc lâu ông mới rặn è è, nuốt một cái gì vướng ở cổ, […] giọng lạc hẳn đi:
- Hà… nắng gớm, về nào…”.
- Phân tích: Đoạn văn sử dụng nhiều từ ngữ, hình ảnh gợi tả để diễn tả sự sốc, đau đớn của ông Hai khi nghe tin dữ. Các chi tiết “cổ họng nghẹn ắng”, “da mặt tê rân rân”, “lặng đi, tưởng như không thở được” cho thấy sự bàng hoàng, sửng sốt của ông.
2. Đoạn văn ông Hai trò chuyện với con:
“- Húc kia! Thầy hỏi con nhé, con là con của ai?
- Là con thầy mấy lị con u.
- Thế nhà con ở đâu?
- Nhà ta ở làng chợ Dầu.
- Thế con có thích về làng chợ Dầu không?
Thằng bé nép đầu vào ngực bố trả lời khe khẽ: - Có.
Ông lão ôm khít thằng bé vào lòng, một lúc lâu ông lại hỏi: - à, thầy hỏi con nhé. Thế con ủng hộ ai?
Thằng bé giơ tay lên, mạnh bạo và rành rọt: - ủng hộ Cụ Hồ Chí Minh muôn năm!
Nước mắt ông lão giàn ra, chảy ròng ròng trên hai má. Ông nói thủ thỉ: - ừ đúng rồi, ủng hộ Cụ Hồ con nhỉ.”
- Phân tích: Cuộc trò chuyện ngắn ngủi thể hiện tình yêu làng, yêu nước sâu sắc của ông Hai. Câu hỏi về quê hương giúp ông khẳng định nguồn cội. Lời đáp của con trẻ về Cụ Hồ như một lời thề trung thành, giúp ông vơi đi nỗi đau, củng cố niềm tin vào kháng chiến.
3. Đoạn văn miêu tả niềm vui của ông Hai khi tin đồn được cải chính:
“Cái mặt buồn thỉu mọi ngày bỗng tươi vui, rạng rỡ hẳn lên. Mồm bỏm bẻm nhai trầu, cặp mắt hung hung đỏ hấp háy…”.
- Phân tích: Đoạn văn sử dụng các từ ngữ giàu sức biểu cảm để diễn tả niềm vui sướng tột độ của ông Hai. Các chi tiết “mặt tươi vui, rạng rỡ”, “mồm bỏm bẻm nhai trầu”, “cặp mắt hấp háy” cho thấy sự phấn khởi, hạnh phúc của ông.
IV. Giá Trị Nội Dung và Nghệ Thuật
1. Giá trị nội dung
- Tác phẩm ca ngợi tình yêu làng quê, lòng yêu nước, tinh thần kháng chiến của người nông dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
- Tác phẩm thể hiện sự chuyển biến trong nhận thức của người nông dân về mối quan hệ giữa làng và nước.
2. Giá trị nghệ thuật
- Tác phẩm xây dựng tình huống truyện độc đáo, hấp dẫn.
- Tác phẩm miêu tả tâm lý nhân vật sâu sắc, tinh tế.
- Tác phẩm sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi với đời sống của người nông dân.
V. Liên Hệ Thực Tế và Mở Rộng
- Liên hệ với tình hình hiện nay: Tình yêu quê hương, đất nước vẫn là một tình cảm thiêng liêng, cao đẹp của mỗi người dân Việt Nam.
- Mở rộng: Tìm hiểu thêm về các tác phẩm khác viết về đề tài nông thôn và người nông dân trong văn học Việt Nam.
VI. Kết Luận
Truyện ngắn “Làng” của Kim Lân là một tác phẩm xuất sắc, thể hiện thành công tình yêu làng, yêu nước của người nông dân Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Tác phẩm có giá trị nội dung và nghệ thuật sâu sắc, để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc. Thông qua nhân vật ông Hai, Kim Lân đã khắc họa một cách chân thực, sinh động hình ảnh người nông dân Việt Nam với những phẩm chất cao đẹp, đáng trân trọng.