Những thành tựu văn minh phương Đông cổ đại và trung đại đã có những ảnh hưởng sâu sắc đến sự hình thành và phát triển của văn hóa Việt Nam. Từ tôn giáo, kiến trúc đến chữ viết và hệ tư tưởng, dấu ấn của các nền văn minh lớn như Ai Cập, Ấn Độ, và Trung Hoa vẫn còn hiện diện trong đời sống tinh thần và vật chất của người Việt.
Phật giáo, một trong những tôn giáo lớn trên thế giới, có nguồn gốc từ Ấn Độ, đã du nhập vào Việt Nam từ rất sớm.
Sự ảnh hưởng của Phật giáo thể hiện rõ nét trong kiến trúc (chùa chiền, tượng Phật), văn học (truyện cổ tích, ca dao), và các phong tục tập quán (lễ hội, ăn chay). Chùa Một Cột ở Hà Nội là một ví dụ điển hình về kiến trúc Phật giáo kết hợp hài hòa giữa yếu tố Ấn Độ và bản địa.
Kiến trúc Ấn Độ, đặc biệt là các công trình tôn giáo như đền, tháp, cũng có tác động đến kiến trúc Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực miền Trung.
Thánh địa Mỹ Sơn là một minh chứng rõ ràng cho sự ảnh hưởng của kiến trúc Chăm Pa, chịu ảnh hưởng sâu sắc từ văn minh Ấn Độ. Các họa tiết trang trí, kỹ thuật xây dựng và bố cục không gian đều mang đậm dấu ấn của nền văn minh này.
Chữ viết của người Chăm cổ cũng được xây dựng dựa trên cơ sở chữ Phạn của Ấn Độ, cho thấy sự giao thoa văn hóa mạnh mẽ giữa hai nền văn minh. Trên cơ sở sử thi Ra-ma-ya-na của Ấn Độ, người Việt sáng tạo ra truyện Dạ Thoa vương, một tác phẩm văn học dân gian độc đáo.
Văn minh Trung Hoa có lẽ là nền văn minh có ảnh hưởng sâu rộng nhất đến Việt Nam.
Từ hệ thống chính trị, hành chính, tư tưởng Nho giáo đến chữ viết, văn học, nghệ thuật, âm nhạc, trang phục, ẩm thực… đều in đậm dấu ấn của văn hóa Trung Hoa. Văn Miếu – Quốc Tử Giám là biểu tượng của Nho giáo và hệ thống giáo dục khoa cử, một di sản quan trọng của văn minh Trung Hoa tại Việt Nam.
Tuy nhiên, người Việt không tiếp thu một cách thụ động mà đã chọn lọc, Việt hóa những yếu tố văn hóa ngoại lai để tạo nên một nền văn hóa độc đáo, đậm đà bản sắc dân tộc. Ví dụ, chữ Nôm được xây dựng trên cơ sở chữ Hán, nhưng lại dùng để ghi âm tiếng Việt. Các loại hình nghệ thuật như chèo, tuồng, ca trù cũng mang đậm dấu ấn dân gian Việt Nam.
Việc tiếp thu và sáng tạo các thành tựu văn minh phương Đông đã góp phần quan trọng vào việc xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam. Nền văn minh Việt Nam, do đó, là một sự kết hợp hài hòa giữa các yếu tố bản địa và yếu tố ngoại lai, tạo nên một bản sắc văn hóa độc đáo và phong phú.
