Đoàn thuyền đánh cá rời bến vào lúc hoàng hôn, mở ra một không gian lao động đầy hứng khởi và niềm tin vào cuộc sống mới.
“Chàng Huy Cận khi xưa hay sầu lắm… Nỗi nhớ thương không biết đã tan chưa? Hay lòng chàng vẫn tủi nắng, sầu mưa Cùng đất nước và nặng buồn sông núi?” Huy Cận đã tìm thấy nguồn cảm hứng mới từ cuộc sống lao động sau Cách mạng, gạt bỏ nỗi sầu cá nhân để hòa mình vào niềm vui chung của dân tộc. Thi phẩm “Đoàn thuyền đánh cá” là minh chứng cho sự chuyển biến tích cực trong hồn thơ ông.
Hoàng hôn trên biển diễn ra thật nhanh chóng và mạnh mẽ. Mặt trời như một quả cầu lửa khổng lồ đang dần lặn xuống, nhuộm cả không gian bằng sắc đỏ rực rỡ. Khác với nỗi buồn man mác trong thơ xưa, Huy Cận đã miêu tả cảnh hoàng hôn với một cái nhìn tươi mới, tràn đầy sức sống. “Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi, Câu hát căng buồm cùng gió khơi.” Chữ “lại” khẳng định nhịp điệu lao động quen thuộc, đồng thời thể hiện sự đối lập giữa sự nghỉ ngơi của thiên nhiên và sự hăng say của con người.
Cả vũ trụ dần chìm vào giấc ngủ, nhưng với đoàn thuyền đánh cá, đó là sự khởi đầu. “Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi, Câu hát căng buồm cùng gió khơi.” Tiếng hát của những người dân lao động hòa cùng gió biển, tạo nên sức mạnh đưa con thuyền vượt sóng ra khơi. Cái khí thế lao động tưng bừng, nhộn nhịp, hòa chung với câu hát dân dã như tan ra, theo dòng huyết quản đỏ tươi tuôn trào trong cơ thể, phơi phới.
Nếu đoàn thuyền ra đi trong tiếng hát, thì sự trở về cũng rộn rã niềm vui: “Mặt trời đội biển nhô màu mới Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.” Chiến thắng sau một đêm miệt mài lao động. Mặt trời lên, ánh nắng soi rọi những đôi mắt cá lấp lánh, như những mặt trời bé con. Lao động mang đến cho con người niềm vui và hạnh phúc.
Hình ảnh con thuyền đánh cá hiện lên thật đẹp, mang tầm vóc vũ trụ. Người lái là gió trời, cánh buồm là vầng trăng, và con thuyền bay giữa không trung. Nó khác hẳn với con thuyền cô đơn, nhỏ bé, lạc lõng trong thơ xưa. Chiếc thuyền đi, dường như không bằng sức người nữa mà như đang lái giữa bốn bề gió lộng. Huy Cận đã hái mặt trăng trên trời cao xuống, lồng vào cánh buồm căng lên hả hê đón gió trời.
Một đời lao động và dâng hiến, họ chăm chỉ như chú ong miệt mài góp mật cho cuộc sống. Hình ảnh họ lúc nào cũng đẹp, cũng sáng như dụi vào lòng ta những cảm xúc bềnh bồng, yêu quý. Bởi nhờ sự lao động nghiêm túc ấy mà mỗi ngày qua, ta sống tốt đẹp hơn, sáng hơn. Cám ơn ánh sáng của Cách mạng đã soi đường dẫn lối, cám ơn những con người trong trẻo, say mê, cám ơn độc lập, tự do, hòa bình, yên ấm.
