Nguyễn Trãi, một nhà quân sự, chính trị gia lỗi lạc, đồng thời là một tâm hồn nghệ sĩ tinh tế, đã để lại cho đời di sản văn chương vô giá. “Cảnh ngày hè” là minh chứng cho tình yêu thiên nhiên, cuộc sống và tấm lòng ưu ái với dân tộc của ông.
Rồi hóng mát thuở ngày trường. Cái “thuở ngày trường” không phải là sự an nhàn tuyệt đối, mà là sự lắng đọng để cảm nhận, để yêu thêm cuộc sống xung quanh.
Âm thanh lao xao của chợ cá làng ngư phủ thể hiện sự sống động, tấp nập của cuộc sống thường nhật. “Lao xao chợ cá làng ngư phủ” không chỉ là âm thanh, mà còn là hình ảnh về cuộc sống mưu sinh của người dân lao động. Chợ cá, nơi trao đổi hàng hóa, là nhịp đập của làng chài, là nơi những con người cần cù lao động kiếm sống.
“Hòe lục đùn đùn tán rợp giương”. Màu xanh của lá hòe tràn đầy sức sống, như muốn ôm trọn không gian. “Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ”. Sắc đỏ rực rỡ của hoa lựu như những đốm lửa nhỏ, bừng sáng cả một góc hiên.
Vẻ đẹp xanh mát của cây hòe với tán lá rộng “đùn đùn tán rợp giương” thể hiện sức sống mãnh liệt của thiên nhiên mùa hè. Từ “đùn đùn” gợi cảm giác căng tràn, đầy đặn, cho thấy sự sinh trưởng mạnh mẽ của cây cối. Tán lá hòe che rợp tạo bóng mát, mang lại cảm giác dễ chịu trong ngày hè oi ả.
“Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”. Hương sen thoang thoảng, dịu nhẹ, mang đến cảm giác thanh bình, thư thái. Tất cả hòa quyện tạo nên một bức tranh thiên nhiên mùa hè rực rỡ, đầy sức sống.
Hương thơm dịu ngọt của hoa sen “hồng liên trì đã tiễn mùi hương” lan tỏa trong không gian, mang đến cảm giác thanh khiết và thư thái. Hình ảnh hoa sen còn tượng trưng cho sự thanh cao, thoát tục.
“Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”. Tiếng ve kêu râm ran trong buổi chiều tà, tạo nên một âm thanh đặc trưng của mùa hè.
Tiếng ve kêu “dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương” vang vọng trong không gian tĩnh lặng của buổi chiều tà, tạo nên một âm thanh đặc trưng của mùa hè. Âm thanh này gợi nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ, về những trưa hè oi ả.
“Lao xao chợ cá làng ngư phủ, Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”. Âm thanh “lao xao” của chợ cá, tiếng “dắng dỏi” của ve kêu tạo nên một bản hòa tấu của làng quê Việt Nam.
“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng, Dân giàu đủ khắp đòi phương.” Nguyễn Trãi ước mong có cây đàn của vua Thuấn để tấu lên khúc nhạc thái bình, cầu cho dân giàu nước mạnh. Ước nguyện ấy thể hiện tấm lòng yêu nước thương dân sâu sắc của ông.
“Cảnh ngày hè” không chỉ là bức tranh thiên nhiên tươi đẹp mà còn là tiếng lòng của một con người yêu nước, thương dân. “Lao Xao Chợ Cá Làng Ngư Phủ Dắng Dỏi Cầm Ve Lầu Tịch Dương” là những âm thanh, hình ảnh bình dị mà chứa đựng biết bao tình cảm, tâm tư của Nguyễn Trãi.
