Tác phẩm “Lão Hạc” của nhà văn Nam Cao đã đi sâu vào lòng người đọc, khắc họa chân thực cuộc sống của người nông dân nghèo khổ trước Cách mạng tháng Tám. Nhưng Lão Hạc ở Làng Nào? Nguồn gốc nhân vật và bối cảnh truyện đến từ đâu? Hãy cùng khám phá những thông tin thú vị về ngôi làng Vũ Đại và những nguyên mẫu của nhân vật Lão Hạc.
Thực tế, Lão Hạc không phải là một nhân vật hoàn toàn hư cấu. Ông được Nam Cao xây dựng dựa trên hình tượng của hai người nông dân có thật ở chính quê hương ông, làng Đại Hoàng. Ngày nay, làng Đại Hoàng thuộc xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Trong các tác phẩm của Nam Cao, làng Đại Hoàng được biết đến với cái tên làng Vũ Đại.
Thời điểm Nam Cao sáng tác những tác phẩm nổi tiếng như “Chí Phèo” và “Lão Hạc,” làng Đại Hoàng thuộc tổng Cao Đà, huyện Nam Sang, phủ Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Rất nhiều nhân vật trong truyện của ông được xây dựng dựa trên những con người thật nơi đây.
Hai nguyên mẫu chính của nhân vật Lão Hạc là Trùm San và Trùm Luông. Cả hai đều là những người nghèo khó, có cuộc đời đầy bất hạnh.
Trùm San, cũng mang họ Trần như nhiều cư dân gốc của làng, có gia cảnh nghèo khó tương tự như Lão Hạc trong truyện. Ông cũng nuôi một con chó vàng và có một người con trai bỏ làng đi làm công nhân đồn điền cao su ở miền Nam.
Tuy nhiên, một chi tiết ám ảnh trong “Lão Hạc” lại được lấy từ cuộc đời của Trùm Luông. Ông đã xin bả chó của Binh Cận (trong truyện là Binh Tư) để tự tử vì quá cùng quẫn.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Vinh, người dành nhiều năm nghiên cứu về Nam Cao, khẳng định rằng Lão Hạc được xây dựng dựa trên cuộc đời của hai con người có thật, Trùm San và Trùm Luông.
Khu tưởng niệm Nam Cao hiện nay được xây dựng trên phần đất trước đây thuộc về ba gia đình: gia đình Trùm San, gia đình Trùm Luông và gia đình Nam Cao. Điều này cho thấy sự gắn bó mật thiết giữa nhà văn và những người dân làng Đại Hoàng, những người đã trở thành nguồn cảm hứng cho các tác phẩm của ông.
Ngôi mộ của Nam Cao cũng nằm trong khu tưởng niệm này. Sự hiện diện của ông trên mảnh đất quê hương, gần gũi với những người dân nghèo khổ, là minh chứng cho tấm lòng của nhà văn đối với những kiếp người nhỏ bé trong xã hội cũ.
Như vậy, “Lão Hạc” không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là một bức tranh chân thực về cuộc sống của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Làng Vũ Đại, hay làng Đại Hoàng, chính là nơi sinh ra và nuôi dưỡng những nhân vật đã đi vào lịch sử văn học nước nhà. Tìm hiểu về Lão Hạc ở làng nào, chính là tìm hiểu về cội nguồn của một tác phẩm văn học vĩ đại.
