Đọc đoạn trích “Vợ nhặt” của Kim Lân, ta cảm nhận sâu sắc về thân phận con người trong nạn đói khủng khiếp năm 1945. Kiếp Con Người Mỏng Manh Như Là Gió, lay lắt giữa bờ vực sinh tử.
Bữa cơm ngày đói hiện lên đầy ám ảnh. Mẹt cơm rách với lùm rau chuối thái rối và đĩa muối ăn với cháo, tưởng chừng như không đủ để duy trì sự sống. Ấy vậy mà, cả nhà Tràng vẫn ăn ngon lành, bởi lẽ, trong hoàn cảnh ấy, sự sống đã là một niềm hạnh phúc.
Bà cụ Tứ, dù đang đối diện với cái đói, vẫn cố gắng kể những câu chuyện vui, vẽ ra một tương lai tươi sáng. Ước mơ về đàn gà, dù nhỏ bé, giản dị, lại là ngọn lửa sưởi ấm, thắp lên niềm tin vào cuộc sống. “Này ngoảnh đi ngoảnh lại chả mấy chốc mà có ngay đàn gà cho mà xem…”, câu nói ấy chứa đựng niềm hy vọng, sự lạc quan, giúp họ vượt qua khó khăn trước mắt.
Nhưng niềm vui ngắn chẳng tày gang. Khi niêu cháo đã hết, bà cụ bưng ra nồi “chè khoán” – thực chất là cám. Thị, người con dâu mới, “đưa lên mắt nhìn, hai con mắt thị tối lại”. Cái nhìn ấy chất chứa bao nỗi xót xa, tủi hờn. Miếng cám đắng chát nghẹn bứ trong cổ Tràng, khiến bữa cơm trở nên nặng nề, u ám. Họ “tránh nhìn mặt nhau”, bởi trong lòng mỗi người đều trào dâng một “nỗi tủi hờn”.
Tiếng trống thúc thuế dồn dập vang lên, càng làm tăng thêm sự ngột ngạt, bi thương của bức tranh cuộc sống. “Đằng thì nó bắt giồng đay, đằng thì nó bắt đóng thuế. Giời đất này không chắc đã sống qua được đâu các con ạ…”, lời than thở của bà cụ Tứ cho thấy sự bế tắc, tuyệt vọng của người dân trong xã hội ấy. Bà “ngoảnh vội ra ngoài”, không dám để con dâu nhìn thấy bà khóc, bởi bà không muốn gieo thêm nỗi buồn, sự lo lắng cho con.
Qua đoạn trích, Kim Lân đã thể hiện sâu sắc tư tưởng nhân đạo của mình. Ông xót xa trước cảnh đời lầm than, khốn khổ của người dân trong nạn đói. Đồng thời, ông cũng trân trọng, ngợi ca khát vọng sống, tình yêu thương, đùm bọc lẫn nhau của họ. Dù kiếp con người mỏng manh như là gió, nhưng họ vẫn cố gắng bám víu vào cuộc sống, tìm kiếm những tia hy vọng nhỏ nhoi để tồn tại và vươn lên. Đó chính là sức mạnh, là vẻ đẹp của con người Việt Nam.
