“Gương báu Khuyên Răn” không chỉ là nhan đề một bài thơ, mà còn là chìa khóa để thấu hiểu tư tưởng, tấm lòng của Nguyễn Trãi đối với dân tộc. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích những lời khuyên răn mà Nguyễn Trãi gửi gắm qua tác phẩm “Bảo kính cảnh giới” (Bài 43), đồng thời làm nổi bật giá trị nhân văn và ý nghĩa thời đại của những lời răn đó.
Nguyễn Trãi, một nhà chính trị, quân sự, ngoại giao và văn hóa lỗi lạc của dân tộc, đã để lại cho hậu thế một di sản văn chương vô giá. Trong đó, “Quốc âm thi tập” với mục “Bảo kính cảnh giới” (Gương báu khuyên răn) là một minh chứng rõ nét cho tấm lòng ưu ái dân, yêu nước sâu sắc của ông.
Bài thơ “Bảo kính cảnh giới” (Bài 43) không chỉ là bức tranh phong cảnh ngày hè tươi đẹp, mà còn là tiếng lòng của một người luôn trăn trở về vận mệnh đất nước, cuộc sống của nhân dân. Những hình ảnh “Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ”, “Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”, “Lao xao chợ cá làng ngư phủ”, “Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương” không chỉ gợi cảm giác về một cuộc sống thanh bình, no đủ mà còn thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Nguyễn Trãi đến đời sống của người dân.
Lời khuyên răn lớn nhất mà Nguyễn Trãi gửi gắm qua bài thơ chính là sự cần thiết phải chăm lo cho dân, phải tạo ra một xã hội công bằng, ấm no, hạnh phúc. Ước nguyện “Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng/ Dân giàu đủ, khắp đòi phương” thể hiện khát vọng về một cuộc sống thái bình, thịnh trị, nơi mọi người dân đều được hưởng ấm no, hạnh phúc. Đây là lời khuyên răn mang tính thời đại, có giá trị bền vững, nhắc nhở những người cầm quyền phải luôn đặt lợi ích của nhân dân lên trên hết.
Để hiểu rõ hơn về những lời khuyên răn của Nguyễn Trãi, cần phải đặt bài thơ trong bối cảnh lịch sử và cuộc đời của ông. Nguyễn Trãi đã từng chứng kiến cảnh nước mất nhà tan, nhân dân lầm than dưới ách đô hộ của giặc Minh. Ông đã dốc lòng phò tá Lê Lợi đánh đuổi giặc ngoại xâm, xây dựng đất nước. Tuy nhiên, do những mâu thuẫn nội bộ, ông không được trọng dụng và cuối cùng phải chịu oan khuất. Chính những trải nghiệm đó đã hun đúc nên tấm lòng yêu nước, thương dân sâu sắc và những lời khuyên răn đầy tâm huyết của ông.
Lời khuyên răn của Nguyễn Trãi không chỉ có ý nghĩa đối với những người cầm quyền mà còn có giá trị đối với mỗi người dân. Đó là lời khuyên về sự cần thiết phải sống có trách nhiệm với cộng đồng, phải biết yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau, phải biết gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
Những lời răn dạy của Nguyễn Trãi vẫn còn nguyên giá trị trong xã hội ngày nay. Trong bối cảnh đất nước đang hội nhập và phát triển, việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, chăm lo cho đời sống của người dân, xây dựng một xã hội công bằng, văn minh là vô cùng quan trọng. “Gương báu khuyên răn” không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là một bài học sâu sắc về đạo làm người, đạo làm quan, về trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với cộng đồng và đất nước.
Tóm lại, “Gương báu khuyên răn” là một tác phẩm văn học có giá trị tư tưởng và nghệ thuật sâu sắc. Những lời khuyên răn của Nguyễn Trãi không chỉ thể hiện tấm lòng yêu nước, thương dân sâu sắc của ông mà còn có ý nghĩa thời đại, nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm đối với cộng đồng và đất nước. Việc nghiên cứu và học tập những lời răn dạy của Nguyễn Trãi là vô cùng cần thiết để xây dựng một xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.
