Câu thơ “Khuôn Trăng đầy đặn, nét ngài nở nang” trong Truyện Kiều là một tuyệt bút miêu tả vẻ đẹp thanh tú, phúc hậu của Thúy Vân. Đến nay, câu thơ này vẫn là đề tài bàn luận sôi nổi trong giới Kiều học. Bài viết này, dưới góc nhìn của một người yêu Kiều, xin được “bình giải” ý nghĩa sâu xa của hai vế câu thơ này.
“Khuôn trăng đầy đặn” – Vẻ đẹp viên mãn của tuổi trăng tròn
“Khuôn trăng” gợi lên hình ảnh vầng trăng tròn đầy, biểu tượng cho sự viên mãn, phúc hậu. “Khuôn” mang ý nghĩa hình dáng cố định, gợi sự tròn trịa, phúc hậu. Trong văn hóa dân gian, trăng tròn thường gắn liền với rằm tháng Giêng, rằm tháng Tám, những dịp lễ hội sum vầy, đoàn tụ.
“Khuôn trăng đầy đặn” không đơn thuần tả khuôn mặt tròn trịa của Thúy Vân, mà còn gợi lên vẻ đẹp thanh khiết, phúc hậu, tròn đầy như vầng trăng rằm. Hình ảnh này đặc biệt phù hợp với Thúy Vân ở độ tuổi “cập kê”, độ tuổi trăng tròn, đẹp nhất của người con gái.
“Nét ngài nở nang” – Vẻ đẹp thanh tú, duyên dáng như mày ngài
“Nét ngài” là một hình ảnh ước lệ quen thuộc trong văn học cổ, dùng để chỉ đôi lông mày thanh tú, cong vút của người phụ nữ đẹp. “Ngài” ở đây là con ngài, hay còn gọi là bướm tằm, loài vật có đôi râu dài, cong cong tựa lá liễu.
“Nở nang” gợi sự đầy đặn, tươi tắn, căng tràn sức sống. “Nét ngài nở nang” không chỉ tả đôi lông mày cong vút, mà còn gợi lên vẻ đẹp tươi trẻ, tràn đầy sức sống, thanh tú, duyên dáng của Thúy Vân.
Hình ảnh “nét ngài nở nang” càng trở nên ý nghĩa hơn khi đặt trong bối cảnh tuổi “cập kê” của Thúy Vân. Ở độ tuổi này, vẻ đẹp của người con gái đang nở rộ, căng tràn sức sống như đôi râu ngài đang trong thời kỳ phát triển.
Sự kết hợp hài hòa giữa thực và ảo, hữu hình và vô hình
Nguyễn Du đã sử dụng bút pháp tài tình, kết hợp hài hòa giữa thực và ảo, hữu hình và vô hình để miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân. “Khuôn trăng” và “nét ngài” là những hình ảnh ước lệ, gợi sự liên tưởng đến vẻ đẹp thanh khiết, phúc hậu, tươi trẻ của người con gái. “Đầy đặn” và “nở nang” là những từ ngữ tả thực, nhấn mạnh vẻ đẹp căng tràn sức sống của Thúy Vân.
Sự kết hợp này tạo nên một bức tranh “thủy mạc” tuyệt đẹp, vừa mang vẻ đẹp thanh tao, thoát tục, vừa mang vẻ đẹp đời thường, gần gũi. Câu thơ không chỉ tả vẻ đẹp ngoại hình của Thúy Vân, mà còn gợi lên vẻ đẹp tâm hồn trong sáng, hiền dịu, phúc hậu của nàng.
“Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang” là một câu thơ giàu giá trị thẩm mỹ và ý nghĩa nhân văn. Câu thơ không chỉ ca ngợi vẻ đẹp của Thúy Vân, mà còn thể hiện sự trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam. Câu thơ đã đi vào lòng người đọc bao thế hệ và trở thành một biểu tượng cho vẻ đẹp của người con gái Việt Nam.
