Khống Chế Sinh Học (biological control) là một phương pháp quản lý dịch hại dựa trên việc sử dụng các sinh vật sống, như vi sinh vật, côn trùng có ích, hoặc các loài thiên địch khác, để kiểm soát quần thể của các loài gây hại. Đây là một giải pháp thân thiện với môi trường, bền vững và ngày càng được ưa chuộng trong nông nghiệp Việt Nam.
Một ví dụ điển hình về khống chế sinh học là mối quan hệ giữa vi khuẩn nốt sần (Rhizobium) và rễ cây họ đậu. Vi khuẩn này cố định đạm từ không khí, cung cấp chất dinh dưỡng cho cây, đồng thời cây cung cấp môi trường sống cho vi khuẩn.
Vi khuẩn Rhizobium cộng sinh trong nốt sần rễ cây họ đậu, cung cấp đạm tự nhiên cho cây trồng, một ví dụ về cộng sinh có lợi trong khống chế sinh học.
Một ví dụ khác, bọ xít nhờ có tuyến hội nên không bị chim dùng làm thức ăn. Cơ chế này giúp duy trì quần thể bọ xít, một số loài trong đó có thể là thiên địch của các loài gây hại khác.
Bọ xít với tuyến hội tự vệ, tránh bị chim ăn thịt, góp phần vào hệ sinh thái kiểm soát dịch hại, thể hiện cơ chế tự bảo vệ trong tự nhiên.
Cây tỏi cũng thể hiện khả năng khống chế sinh học thông qua việc tiết ra các chất hạn chế sự phát triển của các vi sinh vật xung quanh, giúp bảo vệ cây khỏi bệnh tật.
Cây tỏi tiết ra chất kháng khuẩn, hạn chế vi sinh vật gây hại phát triển, là một hình thức khống chế sinh học tự nhiên trong nông nghiệp.
Ngay cả những mối quan hệ phức tạp như dây tơ hồng sống trên cây thân gỗ cũng có thể được nghiên cứu để tìm ra các ứng dụng trong khống chế sinh học. Mặc dù dây tơ hồng gây hại cho cây chủ, việc nghiên cứu cơ chế gây hại của nó có thể giúp chúng ta phát triển các biện pháp kiểm soát sinh học hiệu quả hơn.
Dây tơ hồng ký sinh trên cây gỗ, nghiên cứu về quan hệ ký sinh để phát triển biện pháp khống chế sinh học các loài thực vật gây hại.
Việc áp dụng khống chế sinh học vào sản xuất nông nghiệp đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về hệ sinh thái, các mối quan hệ giữa các loài sinh vật, và các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự phát triển của chúng. Tuy nhiên, với những lợi ích to lớn về mặt kinh tế, xã hội và môi trường, khống chế sinh học hứa hẹn sẽ là một xu hướng phát triển tất yếu của nền nông nghiệp Việt Nam trong tương lai.