Bài thơ “Nói với con” của Y Phương không chỉ là lời tâm tình của người cha mà còn là khúc ca ngợi về những phẩm chất cao đẹp của “người đồng mình” và cội nguồn quê hương. Khổ thơ thứ hai nổi bật với những lời dặn dò sâu sắc, là hành trang quý giá cho con trên đường đời.
Lời dặn dò ân cần của người cha trong bài thơ “Nói với con”, thể hiện tình yêu thương sâu sắc và mong muốn con luôn nhớ về cội nguồn dân tộc.
Khổ thơ mở đầu bằng tiếng gọi thiết tha, trìu mến:
“Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn”
“Người đồng mình” là tiếng gọi thân thương, gần gũi chỉ những người cùng chung quê hương, dân tộc. Trong lời thơ của Y Phương, “người đồng mình” không chỉ là một khái niệm địa lý mà còn là biểu tượng cho những giá trị văn hóa, tinh thần cao đẹp. Cha “thương lắm” những con người ấy bởi họ phải gánh chịu nhiều “nỗi buồn” nhưng vẫn luôn “nuôi chí lớn”. Cách diễn tả độc đáo, giàu hình ảnh cho thấy sự thấu hiểu và trân trọng của người cha đối với những khó khăn, vất vả mà “người đồng mình” phải trải qua. Đồng thời, nó cũng thể hiện niềm tin vào sức mạnh tinh thần, ý chí vươn lên của họ.
Tiếp theo là lời khẳng định về sự gắn bó sâu sắc với quê hương, dù cuộc sống còn nhiều khó khăn:
“Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc”
Sơ đồ tư duy này tóm tắt những ý chính của khổ 2 bài “Nói với con”, tập trung vào phẩm chất kiên cường của người đồng mình và lời nhắn nhủ về lòng tự hào dân tộc.
Điệp ngữ “sống” kết hợp với các hình ảnh “đá gập ghềnh”, “thung nghèo đói”, “sông”, “suối”, “thác ghềnh” tạo nên một bức tranh sinh động về cuộc sống của “người đồng mình”. Dù phải đối mặt với những khó khăn, thử thách, họ vẫn luôn lạc quan, yêu đời, gắn bó với quê hương. Cách so sánh “Sống như sông như suối” thể hiện sự mạnh mẽ, kiên cường, không ngại gian khổ của “người đồng mình”.
Lời thơ tiếp tục ca ngợi những phẩm chất cao đẹp của “người đồng mình”:
“Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục”
Hình ảnh “thô sơ da thịt” gợi lên vẻ giản dị, mộc mạc của “người đồng mình”. Tuy nhiên, ẩn sau vẻ ngoài ấy là một tâm hồn cao đẹp, một ý chí mạnh mẽ. “Người đồng mình” không hề “nhỏ bé” về tinh thần, họ luôn tự hào về cội nguồn, ra sức xây dựng quê hương. Hình ảnh “tự đục đá kê cao quê hương” là biểu tượng cho tinh thần tự lực, tự cường, ý thức bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
Khổ thơ khép lại bằng lời dặn dò tha thiết của người cha:
“Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con”
Lời dặn dò ngắn gọn nhưng chứa đựng biết bao tình yêu thương, niềm tin và hy vọng. Người cha mong muốn con mình luôn tự hào về nguồn gốc, giữ gìn những phẩm chất cao đẹp của “người đồng mình” và vững bước trên đường đời. Tiếng “nghe con” cuối bài như một lời khẳng định, một lời hứa của người con sẽ luôn ghi nhớ và thực hiện những lời dạy của cha.
Khổ thơ thứ hai của bài “Nói với con” là một khúc ca ngợi về những phẩm chất cao đẹp của “người đồng mình” và cội nguồn quê hương. Đồng thời, nó cũng là lời dặn dò sâu sắc, là hành trang quý giá cho con trên đường đời. Bằng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, giàu hình ảnh, Y Phương đã truyền tải những thông điệp ý nghĩa về tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc và ý chí vươn lên trong cuộc sống.