Penicillin là một loại kháng sinh mang tính cách mạng, có khả năng chống lại và tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn. Khám phá và sản xuất penicillin đã mở ra một kỷ nguyên mới trong y học, trở thành loại kháng sinh đầu tiên được sử dụng rộng rãi, cứu sống hàng triệu người khỏi các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm. Vậy, Kháng Sinh Penicillin được Sản Xuất Từ đâu và có những điều gì cần lưu ý khi sử dụng?
Penicillin Là Kháng Sinh Gì?
Kháng sinh penicillin được sản xuất từ nấm Penicillium. Chúng có thể được sử dụng bằng đường uống hoặc tiêm, tùy thuộc vào loại nhiễm trùng và mức độ nghiêm trọng.
Ngày nay, penicillin được sử dụng rộng rãi để điều trị các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp (viêm phổi, viêm họng do liên cầu khuẩn), nhiễm trùng da và mô mềm (chốc lở, viêm mô tế bào), nhiễm trùng tai, mũi, họng (viêm tai giữa, viêm xoang), nhiễm trùng đường tiết niệu (viêm bàng quang, viêm thận bể thận) và nhiễm trùng sinh dục (bệnh lậu, giang mai). Penicillin cũng hiệu quả trong điều trị nhiễm trùng xương khớp, nhiễm trùng huyết và viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn.
Cơ chế hoạt động của penicillin là ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn, làm suy yếu thành tế bào, khiến chúng không thể nhân lên và phát triển. Tuy nhiên, penicillin không có tác dụng đối với nhiễm trùng do virus và một số vi khuẩn đã phát triển khả năng kháng penicillin. Vì vậy, việc sử dụng penicillin cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ.
Cơ Chế Hoạt Động Của Kháng Sinh Penicillin
Penicillin hoạt động bằng cách phá vỡ cấu trúc thành tế bào vi khuẩn. Thành tế bào vi khuẩn chứa peptidoglycan, một thành phần cấu trúc quan trọng.
Peptidoglycan tạo thành một mạng lưới bảo vệ xung quanh màng plasma của vi khuẩn, giúp duy trì sự ổn định và ngăn chặn các tác nhân bên ngoài xâm nhập. Trong quá trình phân chia, vi khuẩn cần sản xuất peptidoglycan mới để lấp đầy các lỗ hổng trong thành tế bào.
Penicillin can thiệp vào quá trình này bằng cách ức chế các protein cần thiết cho việc liên kết các đơn vị peptidoglycan lại với nhau. Kết quả là, vi khuẩn không thể hoàn thiện thành tế bào, dẫn đến sự xâm nhập của nước từ môi trường bên ngoài, làm vỡ tế bào vi khuẩn do sự chênh lệch áp suất thẩm thấu.
Nguyên Nhân Dị Ứng Penicillin
Dị ứng penicillin xảy ra khi hệ miễn dịch nhận diện nhầm penicillin là một chất có hại và tạo ra phản ứng chống lại nó.
Trong lần tiếp xúc đầu tiên với penicillin, hệ miễn dịch có thể sản sinh kháng thể chống lại thuốc, ngay cả khi bạn chưa từng sử dụng penicillin trực tiếp (do tiếp xúc với lượng nhỏ penicillin trong thực phẩm).
Khi bạn sử dụng penicillin lần sau, các kháng thể này sẽ kích hoạt hệ miễn dịch tấn công thuốc, giải phóng các hóa chất như cytokine và gây ra các triệu chứng dị ứng.
Triệu Chứng Dị Ứng Penicillin
Các triệu chứng dị ứng penicillin thường xuất hiện trong vòng một giờ sau khi dùng thuốc, nhưng đôi khi có thể xuất hiện muộn hơn (vài giờ, vài ngày hoặc thậm chí vài tuần sau đó). Các triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Ngứa: Cảm giác ngứa dữ dội, thường kèm theo nổi mề đay.
- Sưng: Sưng mắt, môi, cổ họng, gây khó nuốt, nghẹn họng.
- Khó thở: Cảm giác khó thở hoặc thở gấp, do sưng đường hô hấp.
- Nổi mề đay: Da xuất hiện các nốt đỏ, ngứa, sưng, thường có dạng mảng lớn.
- Khò khè: Tiếng thở khò khè, thường gặp ở người có tiền sử hen suyễn.
- Sổ mũi: Chảy nước mũi và nghẹt mũi, giống như triệu chứng cảm lạnh.
- Ngứa mắt, chảy nước mắt: Mắt ngứa, liên tục chảy nước, có thể kèm theo đỏ mắt.
- Sốc phản vệ: Tình trạng nguy hiểm nhất, gây giảm huyết áp đột ngột, nhịp tim nhanh hoặc chậm, khó thở nghiêm trọng, chóng mặt, hoặc ngất xỉu.
Các triệu chứng ít phổ biến hơn:
- Phát ban muộn: Phát ban da sau vài ngày hoặc tuần.
- Sốt: Sốt nhẹ hoặc cao có thể xuất hiện cùng với phát ban.
- Đau khớp: Đau và sưng các khớp, thường gặp ở các khớp lớn.
- Viêm thận: Viêm nhiễm ở thận, tiểu máu, phù nề và tăng huyết áp.
Phản ứng dị ứng muộn:
- Hội chứng Stevens-Johnson: Phát ban đau đớn, loét da và niêm mạc.
- Viêm gan: Viêm nhiễm gan, vàng da và mệt mỏi.
Phòng Ngừa Dị Ứng Penicillin
Biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa dị ứng penicillin là tránh sử dụng penicillin nếu bạn nghi ngờ mình bị dị ứng.
Hãy thông báo cho bác sĩ và nhân viên y tế về tình trạng dị ứng của bạn để được tư vấn và lựa chọn các loại kháng sinh thay thế an toàn. Tránh sử dụng các loại kháng sinh khác nếu không có chỉ định của bác sĩ để giảm nguy cơ dị ứng chéo.