Ngôi kể thứ 3 là một trong những phương thức trần thuật phổ biến nhất trong văn học. Hiểu rõ Khái Niệm Ngôi Kể Thứ 3 giúp người đọc nắm bắt sâu sắc hơn ý đồ nghệ thuật của tác giả và phân tích tác phẩm một cách hiệu quả. Bài viết này sẽ đi sâu vào định nghĩa, phân loại, tác dụng và ví dụ minh họa về ngôi kể thứ 3.
Định Nghĩa Ngôi Kể Thứ 3
Ngôi kể thứ 3 là phương thức trần thuật trong đó người kể chuyện đứng ngoài các sự kiện, không tham gia trực tiếp vào câu chuyện. Người kể chuyện gọi các nhân vật bằng tên riêng hoặc các đại từ nhân xưng như “anh ta”, “cô ấy”, “họ”, “nó”, “hắn”… Thay vì sử dụng “tôi” như trong ngôi kể thứ nhất.
Hình ảnh minh họa ngôi kể thứ ba: Người kể chuyện đứng ngoài quan sát và thuật lại câu chuyện của các nhân vật khác một cách khách quan.
Phân Loại Ngôi Kể Thứ 3
Ngôi kể thứ 3 được chia thành hai loại chính:
- Ngôi kể thứ 3 toàn tri (omniscient): Người kể chuyện biết tất cả mọi thứ về câu chuyện, bao gồm suy nghĩ, cảm xúc, quá khứ, hiện tại và tương lai của tất cả các nhân vật. Người kể chuyện có thể tự do di chuyển giữa các nhân vật và các sự kiện khác nhau.
- Ngôi kể thứ 3 hạn tri (limited): Người kể chuyện chỉ biết suy nghĩ và cảm xúc của một hoặc một vài nhân vật nhất định. Người kể chuyện chỉ có thể thuật lại những gì nhân vật đó nhìn thấy, nghe thấy và cảm nhận được. Góc nhìn bị giới hạn vào nhân vật được chọn.
Tác Dụng Của Ngôi Kể Thứ 3
Ngôi kể thứ 3 mang lại nhiều lợi ích cho tác phẩm văn học:
- Tính khách quan: Ngôi kể thứ 3 tạo cảm giác khách quan, giúp người đọc dễ dàng tin vào câu chuyện hơn. Người kể chuyện không bị ràng buộc bởi cảm xúc cá nhân, cho phép người đọc tự do đánh giá các nhân vật và sự kiện.
- Linh hoạt trong việc xây dựng nhân vật: Tác giả có thể dễ dàng xây dựng nhiều tuyến nhân vật khác nhau và khám phá câu chuyện từ nhiều góc độ. Ngôi kể thứ 3 toàn tri đặc biệt hữu ích trong việc tạo ra những bức tranh toàn cảnh về xã hội và con người.
- Tạo sự bí ẩn và hồi hộp: Ngôi kể thứ 3 hạn tri có thể tạo ra sự bí ẩn và hồi hộp bằng cách chỉ tiết lộ thông tin từ góc nhìn của một nhân vật. Người đọc sẽ dần khám phá câu chuyện cùng với nhân vật đó.
- Dễ dàng truyền tải thông điệp: Ngôi kể thứ 3 cho phép tác giả dễ dàng truyền tải thông điệp, ý nghĩa của câu chuyện thông qua lời kể và bình luận của người kể chuyện.
Ví Dụ Minh Họa
Ví Dụ Ngôi Kể Thứ 3 Toàn Tri
“Ngày xửa ngày xưa, có hai chị em Tấm và Cám. Tấm là một cô gái hiền lành, chăm chỉ, nhưng lại chịu nhiều thiệt thòi vì mẹ kế và em gái Cám độc ác. Cám thì lười biếng, chỉ thích ăn chơi và luôn tìm cách hãm hại Tấm. Mụ dì ghẻ biết rõ Tấm hiền lành nên càng ngày càng quá quắt, ức hiếp cô đủ điều.”
Trong đoạn văn trên, người kể chuyện biết rõ tính cách, suy nghĩ của cả Tấm, Cám và mụ dì ghẻ. Đây là ví dụ điển hình của ngôi kể thứ 3 toàn tri.
Ví Dụ Ngôi Kể Thứ 3 Hạn Tri
“Lan bước vào căn phòng tối om, tim đập thình thịch. Cô không biết điều gì đang chờ đợi mình phía trước, nhưng cô quyết tâm phải tìm ra sự thật. Lan rờ soạng tìm công tắc đèn, mồ hôi túa ra trên trán. Cô cảm thấy có ai đó đang nhìn mình, nhưng khi quay lại thì không thấy gì.”
Trong đoạn văn trên, người kể chuyện chỉ biết suy nghĩ và cảm xúc của Lan. Người đọc chỉ biết những gì Lan biết và cảm nhận. Đây là ví dụ của ngôi kể thứ 3 hạn tri, tập trung vào điểm nhìn của nhân vật Lan.
Truyện cổ tích “Cô bé quàng khăn đỏ” thường được kể bằng ngôi thứ ba, giúp người đọc dễ dàng theo dõi diễn biến câu chuyện.
Ngôi Kể Thứ 3 Trong Chương Trình Ngữ Văn
Trong chương trình Ngữ văn THCS, học sinh được làm quen với khái niệm ngôi kể và các loại ngôi kể, trong đó có ngôi kể thứ 3. Việc nhận diện và phân tích ngôi kể giúp học sinh hiểu rõ hơn về cách tác giả xây dựng câu chuyện và truyền tải thông điệp. Lên đến THPT, các em sẽ được học sâu hơn về sự dịch chuyển ngôi kể, điểm nhìn trong trần thuật.
Kết Luận
Ngôi kể thứ 3 là một công cụ mạnh mẽ trong tay người viết. Hiểu rõ về ngôi kể thứ 3, các nhà văn có thể tạo ra những câu chuyện hấp dẫn, giàu cảm xúc và truyền tải những thông điệp sâu sắc. Nắm vững kiến thức về ngôi kể thứ 3 cũng giúp người đọc phân tích và đánh giá tác phẩm văn học một cách toàn diện.
