Bạn có bao giờ cảm thấy mình quá mệt mỏi nhưng lại trằn trọc không thể nào chợp mắt? “Tôi không thể ngủ, tôi đã quá mệt” – câu nói tưởng chừng vô lý này lại là thực tế của rất nhiều người trong xã hội hiện đại. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động tiêu cực đến tinh thần và hiệu suất làm việc.
Cái vòng luẩn quẩn của sự mệt mỏi
Nerina Ramlakhan, một nhà tâm lý học chuyên về giấc ngủ, nhận thấy rằng tình trạng “quá tải” này không chỉ xuất hiện ở trẻ em mà ngày càng phổ biến ở người lớn. Khi cơ thể đạt đến một ngưỡng mệt mỏi nhất định, nó sẽ kích hoạt một cơ chế phòng vệ, giải phóng năng lượng “ảo” khiến bạn cảm thấy tỉnh táo nhưng thực chất lại cản trở giấc ngủ.
Sự thật trớ trêu là trong thế giới hiện đại, với công nghệ tiên tiến và nhịp sống hối hả, chúng ta lại đang quay trở lại những hành vi thường thấy ở trẻ em. Chúng ta biết cách nhận biết và xử lý tình trạng “quá tải” ở trẻ nhỏ, nhưng lại lúng túng khi đối diện với chính mình.
Nguyên nhân sâu xa: Sự gián đoạn liên tục
Theo các chuyên gia về giấc ngủ, nguyên nhân chính của tình trạng này là do chúng ta luôn trong trạng thái “kết nối”. Trong quá khứ, cuộc sống của chúng ta có những khoảng thời gian nghỉ ngơi tự nhiên, giúp cơ thể phục hồi. Ngày nay, những khoảng thời gian đó đã biến mất.
Thay vì để đầu óc thư giãn trong những khoảnh khắc ngắn ngủi như khi chờ đợi ở siêu thị, chúng ta lại lấp đầy chúng bằng điện thoại, email và mạng xã hội. Điều này khiến não bộ liên tục bị kích thích và quá tải.
Hệ lụy của sự quá tải
Khi não bộ bị “tra tấn” liên tục, nó sẽ chuyển sang chế độ sinh tồn, tăng cường adrenaline và thèm muốn đồ ngọt để có năng lượng tức thời. Về lâu dài, não bộ sẽ “quen” với việc luôn tìm kiếm những việc tiếp theo để làm, không cho phép bản thân nghỉ ngơi. Điều này khiến chúng ta dần mất đi khả năng buông bỏ và thư giãn, đặc biệt là trước khi đi ngủ.
Hậu quả là chúng ta cảm thấy mình luôn ở “bờ vực” của giấc ngủ, thức dậy vào buổi sáng với cảm giác kiệt sức và trằn trọc suốt đêm.
Dấu hiệu nhận biết
Vậy làm thế nào để biết bạn có đang bị “quá tải”? Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến:
- Tâm trí không ngừng suy nghĩ: Khi bạn lên giường đi ngủ, đầu óc vẫn còn quay cuồng với những sự kiện trong ngày.
- Khó tập trung: Bạn cảm thấy khó khăn trong việc tập trung vào công việc hoặc các hoạt động cá nhân.
- Dễ mắc bệnh: Bạn thường xuyên bị cảm lạnh, đặc biệt là khi chuẩn bị đi nghỉ mát.
- Dễ cáu gắt: Bạn dễ nổi nóng và mất kiên nhẫn với những người xung quanh.
- Thèm ăn đồ ngọt: Bạn thường xuyên tìm đến đồ ngọt để giữ cho mình tỉnh táo trong ngày.
Ai dễ bị tổn thương?
Theo Vik Veer, một chuyên gia về tai mũi họng, những người ở độ tuổi 30 và 40 đặc biệt dễ bị “quá tải”. Họ thường phải đối mặt với nhiều áp lực trong công việc và cuộc sống, khiến họ cảm thấy cần phải cố gắng hết mình. Họ cũng có xu hướng ít dành thời gian cho việc nghỉ ngơi và thư giãn hơn so với những người lớn tuổi.
Đảo lộn giá trị
Tiến sĩ Anna Symonds, một nhà tâm lý học lâm sàng, cho rằng chúng ta đang đảo lộn hệ thống nhu cầu của Maslow. Thay vì ưu tiên những nhu cầu cơ bản như ngủ, ăn uống và nghỉ ngơi, chúng ta lại tập trung vào những nhu cầu cao hơn như tìm kiếm hạnh phúc và theo đuổi mục tiêu. Chúng ta coi giấc ngủ là thứ có thể bỏ qua.
Giải pháp
Để thoát khỏi tình trạng “quá tải”, chúng ta cần học cách chăm sóc bản thân như cách chúng ta chăm sóc trẻ em.
- Hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử: Đặc biệt là trước khi đi ngủ.
- Tạo thói quen thư giãn: Ví dụ như tắm nước ấm, đọc sách hoặc nghe nhạc nhẹ.
- Uống đủ nước: Giữ cho cơ thể đủ nước giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.
- Đi ngủ sớm: Cố gắng đi ngủ sớm hơn ít nhất ba đêm một tuần.
- Xây dựng mối quan hệ lành mạnh với công nghệ: Học cách ngắt kết nối và cho phép bản thân nghỉ ngơi.
Chúng ta vẫn còn là những “đứa trẻ” trong thế giới kỹ thuật số, chưa biết khi nào là đủ. Chúng ta cần học cách nói “không” với việc luôn “kết nối” và ưu tiên giấc ngủ để bảo vệ sức khỏe và tinh thần của mình. “Tôi không thể ngủ, tôi đã quá mệt” – hãy biến câu nói này thành động lực để thay đổi lối sống và tìm lại giấc ngủ ngon.
