“Thơ thơ” (1938) của Xuân Diệu không chỉ là dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp thi ca của ông mà còn là bức tranh thu tuyệt đẹp, thấm đượm nỗi buồn man mác. Trong đó, bài thơ “Đây mùa thu tới” là minh chứng rõ nét nhất cho hồn thơ Xuân Diệu, đặc biệt qua những vần thơ khắc họa sự tàn phai của khu vườn thu.
Bức tranh vườn thu được mở ra với sự tàn úa, héo hon:
“Hơn Một Loài Hoa đã Rụng Cành
Trong vườn sắc đỏ rũa màu xanh
Những luồng run rẩy rung rinh lá…
Đôi nhánh khô gầy xương mỏng manh”.
Câu thơ đầu tiên, “Hơn một loài hoa đã rụng cành,” không chỉ đơn thuần miêu tả sự tàn phai mà còn gợi lên cảm giác tiếc nuối, xót xa. Thay vì sử dụng những con số cụ thể, Xuân Diệu chọn cách diễn đạt “hơn một,” nhấn mạnh sự lác đác, thưa thớt của những cánh hoa lìa cành. Sự tàn phai này không chỉ là quy luật của tự nhiên mà còn là dấu hiệu của sự chia ly, mất mát.
Sự chuyển đổi màu sắc trong khu vườn cũng được Xuân Diệu khắc họa một cách tinh tế:
“Trong vườn sắc đỏ rũa màu xanh”.
Chữ “rũa” ở đây mang một sức gợi lớn, diễn tả quá trình sắc đỏ dần lấn át màu xanh, báo hiệu sự thay đổi của mùa. Không còn là màu xanh tươi mát của mùa hè, khu vườn đang dần chuyển mình sang sắc đỏ úa tàn của mùa thu. Sự “rũa” này không chỉ là sự thay đổi về màu sắc mà còn là sự thay đổi về trạng thái, từ sức sống mãnh liệt sang sự suy tàn.
Màu vàng thường gắn liền với mùa thu, nhưng Xuân Diệu lại chọn sắc đỏ để diễn tả sự chuyển mình của khu vườn. Sắc đỏ ấy không phải là màu đỏ rực rỡ của hoa lá mùa xuân mà là màu đỏ úa tàn, mang theo nỗi buồn và sự chia ly. Sắc đỏ này đối lập với “màu xanh”, tạo nên sự tương phản mạnh mẽ, làm nổi bật sự biến đổi của thiên nhiên.
Gió thu thổi nhẹ, làm rung rinh những chiếc lá còn sót lại trên cành:
“Những luồng run rẩy rung rinh lá…
Đôi nhánh khô gầy xương mỏng manh”.
Bốn từ “run rẩy rung rinh” không chỉ miêu tả chuyển động của lá mà còn gợi cảm giác lạnh lẽo, cô đơn. Gió thu không chỉ đơn thuần là một hiện tượng tự nhiên mà còn là một yếu tố tác động đến cảm xúc của con người, làm tăng thêm nỗi buồn và sự cô đơn.
Hình ảnh “Đôi nhánh khô gầy xương mỏng manh” là một hình ảnh đầy ám ảnh, gợi lên sự tàn tạ và héo hon. “Khô gầy” gợi tả sự thiếu sức sống, cạn kiệt nhựa sống, còn “xương mỏng manh” lại nhấn mạnh sự yếu đuối, dễ vỡ. Hai nhánh cây này như những chứng nhân cho sự tàn phai của khu vườn, lặng lẽ chịu đựng sự khắc nghiệt của thời gian. Xuân Diệu đã sử dụng số từ một cách tinh tế (“Hơn một”, “đôi”) để diễn tả sự thưa thớt, lác đác của khu vườn, làm nổi bật sự tàn lụi của mùa thu.
