Lịch âm, hay còn gọi là lịch vạn niên, là một hệ thống đo thời gian dựa trên chu kỳ của Mặt Trăng. Tuy nhiên, cần phân biệt rõ giữa lịch âm thuần túy và lịch âm dương phổ biến hơn trong văn hóa Việt Nam. Để biết Hôm Nay Là Thứ Mấy theo lịch âm, chúng ta cần hiểu rõ cách tính và đối chiếu giữa hai loại lịch này.
Alt: Biểu tượng lịch vạn niên truyền thống, công cụ xem ngày âm dương và tra cứu thông tin lịch sử.
Lịch âm thuần túy, như lịch Hồi giáo, chỉ dựa trên chu kỳ trăng tròn và không gắn liền với các mùa. Điều này dẫn đến việc năm âm lịch ngắn hơn năm dương lịch khoảng 11-12 ngày và chỉ trùng khớp sau mỗi 33-34 năm. Lịch Hồi giáo chủ yếu được sử dụng cho mục đích tín ngưỡng tôn giáo.
Ngược lại, lịch âm dương, phổ biến ở Việt Nam, kết hợp chu kỳ Mặt Trăng với năm dương lịch bằng cách thêm tháng nhuận theo quy tắc nhất định. Do đó, khi muốn biết hôm nay là thứ mấy theo lịch âm dương, chúng ta cần xem xét cả ngày âm lịch và sự tương ứng với ngày dương lịch.
Alt: Trang lịch âm dương truyền thống của Trung Quốc với các ký hiệu can chi, ngày tốt xấu và thông tin về tiết khí, giúp xác định ngày giờ và lên kế hoạch công việc.
Lịch âm dương của Việt Nam được xây dựng dựa trên các nguyên tắc của lịch Trung Quốc, nhưng có sự điều chỉnh theo múi giờ UTC+7. Điều này đôi khi dẫn đến sự khác biệt về ngày Tết Nguyên Đán so với Trung Quốc và các quốc gia khác chịu ảnh hưởng bởi văn hóa chữ Hán. Việc xác định hôm nay là thứ mấy theo lịch âm vì vậy cũng có thể khác biệt giữa các quốc gia.
Năm âm lịch thuần túy chỉ có 12 tháng, tương đương khoảng 354,367 ngày. Tuy nhiên, năm âm dương lịch có thể có 12 hoặc 13 tháng, tùy thuộc vào việc có tháng nhuận hay không.
Alt: Sơ đồ các pha của mặt trăng từ trăng non đến trăng tròn và trăng khuyết, minh họa chu kỳ mặt trăng ảnh hưởng đến lịch âm và cách tính ngày tháng.
Âm dương lịch là loại lịch được nhiều nền văn hóa sử dụng, trong đó ngày tháng của lịch chỉ ra cả pha Mặt Trăng (hay tuần trăng) và thời gian của năm Mặt Trời (dương lịch). Nếu năm Mặt Trời được định nghĩa như là năm chí tuyến thì âm dương lịch sẽ cung cấp chỉ thị về mùa; nếu nó được tính theo năm thiên văn thì lịch sẽ dự báo chòm sao mà gần đó trăng tròn (điểm vọng) có thể xảy ra. Thông thường luôn có yêu cầu bổ sung buộc một năm chỉ chứa một số tự nhiên các tháng, trong phần lớn các năm là 12 tháng nhưng cứ sau mỗi 2 (hay 3) năm lại có một năm với 13 tháng.