Trẻ em, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển, thường có xu hướng so sánh bản thân với bạn bè xung quanh. Khi thấy bạn bè có những món đồ, trải nghiệm mà mình không có, tâm lý “Học đòi” dễ dàng xuất hiện. Vậy, học đòi ở trẻ có những tác động tiêu cực nào và cha mẹ nên làm gì để định hướng con em mình?
Áp Lực “Hơn Thua” và Tâm Lý Học Đòi
Trong xã hội hiện đại, trẻ em tiếp xúc với nhiều thông tin qua mạng xã hội và các phương tiện truyền thông khác. Điều này vô tình tạo ra áp lực về vật chất, khiến trẻ nảy sinh nhu cầu muốn sở hữu những thứ mà bạn bè có.
Anh Vũ Trọng Hùng, một phụ huynh ở Hà Nội, chia sẻ: “Con trai tôi đòi đổi điện thoại mới vì các bạn trong lớp đều dùng smartphone, chỉ còn con dùng điện thoại ‘xấu xí'”. Chị Trần Hà Chi cũng gặp tình huống tương tự khi con trai đòi đổi xe đạp thể thao “cho giống các bạn”.
Cậu bé mong muốn có chiếc xe đạp mới giống bạn bè, thể hiện tâm lý học đòi ở trẻ.
Những câu chuyện này cho thấy tâm lý học đòi ở trẻ không chỉ đơn thuần là mong muốn sở hữu đồ vật, mà còn là khao khát được hòa nhập, không bị tụt hậu so với bạn bè. Tuy nhiên, nếu cha mẹ không có cách xử lý phù hợp, tình trạng này có thể dẫn đến những hệ lụy tiêu cực.
Hậu Quả Của Việc Chiều Chuộng Quá Mức
Việc đáp ứng mọi yêu cầu của con mà không có sự cân nhắc có thể gây ra những tác hại khôn lường. Trẻ sẽ hình thành thói quen đòi hỏi, cho rằng mọi người xung quanh có trách nhiệm phải đáp ứng nhu cầu của mình. Điều này khiến trẻ thiếu đi sự kiên nhẫn, không biết trân trọng những gì mình đang có và dễ dàng thất vọng khi không đạt được điều mong muốn.
Nguy hiểm hơn, việc quá tập trung vào vật chất có thể khiến trẻ bỏ lỡ những giá trị tinh thần quan trọng khác, như niềm vui từ thành quả lao động, sự đồng cảm với người khác hay khả năng vượt qua khó khăn. Khi trưởng thành, những đứa trẻ này thường gặp khó khăn trong việc xây dựng các mối quan hệ lành mạnh và đạt được thành công thực sự.
Giải Pháp: Tạo Thói Quen Tự Lập và Trách Nhiệm
Để giúp con tránh xa thói học đòi tiêu cực, cha mẹ cần thay đổi cách ứng xử và giáo dục con ngay từ nhỏ.
1. Tạo sự độc lập:
- Khuyến khích con tự giải quyết vấn đề, tự chịu trách nhiệm về hành động của mình.
- Cho con tham gia các hoạt động ngoại khóa, các phong trào Đoàn, Đội để rèn luyện kỹ năng sống và ý thức cộng đồng.
2. Dạy con về giá trị của lao động:
- Hướng dẫn con làm việc nhà, tham gia các hoạt động sản xuất phù hợp với lứa tuổi.
- Giúp con hiểu rằng mọi thứ đều có giá trị và cần phải nỗ lực để đạt được.
3. Tránh nuông chiều quá mức:
- Đặt ra những giới hạn rõ ràng về vật chất và giải thích lý do cho con hiểu.
- Không đáp ứng mọi yêu cầu của con một cách dễ dàng.
4. Thưởng phạt hợp lý:
- Sử dụng phần thưởng để khuyến khích con làm việc tốt, nhưng không nên lạm dụng.
- Phần thưởng nên mang tính khích lệ tinh thần hơn là vật chất.
5. Làm gương cho con:
- Cha mẹ cần là tấm gương về lối sống giản dị, tiết kiệm và biết trân trọng những gì mình đang có.
- Tránh khoe khoang, so sánh vật chất với người khác.
6. Cho con thứ con cần, không phải thứ con muốn:
- Đáp ứng những nhu cầu thiết yếu của con, nhưng không chiều theo những đòi hỏi vô lý.
- Dạy con hiểu rằng “Muốn ăn, phải lăn vào bếp”, con phải nỗ lực để đạt được điều mình muốn.
Nuôi Dưỡng Lòng Biết Ơn
Dạy trẻ về lòng biết ơn là một trong những cách hiệu quả nhất để ngăn chặn thói học đòi. Khi trẻ biết trân trọng những gì mình đang có, trẻ sẽ ít có xu hướng so sánh và đòi hỏi.
Cha mẹ có thể khuyến khích con thực hành lòng biết ơn bằng cách:
- Dạy con nói lời cảm ơn khi nhận được sự giúp đỡ.
- Khuyến khích con viết nhật ký về những điều tốt đẹp xảy ra trong ngày.
- Tổ chức các hoạt động từ thiện, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn hơn.
Bằng cách giáo dục con một cách đúng đắn, cha mẹ có thể giúp con tránh xa thói học đòi tiêu cực và trở thành những người sống có trách nhiệm, biết trân trọng những giá trị thực sự của cuộc sống.
