Sahara, sa mạc nóng lớn nhất thế giới, trải dài trên một khu vực rộng lớn khoảng 9,4 triệu km vuông, tương đương với diện tích của Hoa Kỳ (bao gồm cả Alaska và Hawaii). Vậy, Hoang Mạc Sahara Thuộc Châu Lục Nào? Câu trả lời chính xác là châu Phi. Sa mạc này chiếm gần một phần ba diện tích lục địa này, tạo nên một cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và khắc nghiệt.
Tên gọi “Sahara” xuất phát từ tiếng Ả Rập “ṣaḥrā”, mang ý nghĩa đơn giản là “sa mạc”. Cái tên này đã lột tả chính xác bản chất của vùng đất này: một vùng đất bao la, khô cằn và đầy bí ẩn.
Sahara Rộng Lớn Đến Mức Nào?
Sa mạc Sahara không chỉ rộng lớn mà còn trải dài qua nhiều quốc gia. Nó bao phủ một phần lớn của Bắc Phi, trải rộng qua 10 quốc gia khác nhau: Algeria, Chad, Ai Cập, Libya, Mali, Mauritania, Morocco, Niger, Sudan và Tunisia.
- Chiều dài từ Bắc xuống Nam: Hơn 1.800 km.
- Chiều rộng từ Đông sang Tây: Hơn 4.800 km.
Điều đáng lo ngại là sa mạc này đang ngày càng mở rộng. Kể từ năm 1962, diện tích của Sahara đã tăng thêm gần 650.000 km2.
Không Chỉ Có Cát:
Nhiều người thường hình dung Sahara là một biển cát vô tận. Tuy nhiên, sự thật là cát chỉ chiếm một phần của sa mạc này. Các khu vực cát, được gọi là “ergs”, chủ yếu tập trung ở phía tây, bao gồm Tây Sahara, Morocco, Mauritania và phía tây Algeria.
Khi di chuyển về phía đông, bạn sẽ khám phá ra một sự đa dạng đáng ngạc nhiên của cảnh quan:
- Cao nguyên đá (“hamada”).
- Đồng bằng sỏi (“reg”).
- Hồ cạn.
- Thung lũng sâu.
- Bãi muối lớn.
Sahara còn được bao quanh bởi các dãy núi ở hầu hết các hướng. Dãy núi Air ở Niger, dãy Hoggar ở Algeria, dãy Tibesti (chia sẻ giữa Chad và Libya) và đồi Biển Đỏ (Ai Cập và Sudan) tạo nên những điểm nhấn thú vị trong cảnh quan sa mạc. Thậm chí, có cả một ngọn núi lửa không hoạt động, Emi Koussi, là đỉnh núi cao nhất của khu vực.
“Con Mắt Của Sahara” – Cấu Trúc Richat:
Cấu trúc Richat, hay còn gọi là “Con mắt của Sahara”, là một trong những điểm đặc biệt nhất của sa mạc này. Nằm ở Mauritania, nó là một mái vòm tự nhiên được tạo thành từ nhiều lớp đá trầm tích, xếp thành những vòng tròn đồng tâm hoàn hảo.
Nguồn gốc của cấu trúc này vẫn còn là một bí ẩn. Ban đầu, các nhà khoa học cho rằng nó được tạo ra bởi một vụ va chạm thiên thạch. Tuy nhiên, bằng chứng gần đây cho thấy nó có thể là một mái vòm địa chất được nâng lên do hoạt động thủy nhiệt hoặc các quá trình địa chất khác.
Sahel – Vùng Đệm:
Ở rìa phía nam của Sahara, dọc theo các quốc gia như Burkina Faso, Nam Sudan, Chad, Nigeria và Mali, là vùng Sahel. Đây là một đồng cỏ xavan nhiệt đới, có thể rất ẩm ướt và xanh tươi trong mùa mưa, nhưng lại khô cằn và hoang vắng trong mùa khô. Sahel đóng vai trò là vùng đệm giữa sa mạc khắc nghiệt và vùng nhiệt đới ẩm ướt hơn ở phía nam.
Xác Ướp Cổ Xưa:
Một khám phá đáng kinh ngạc ở Sahara là xác ướp Tashwinat, xác ướp trẻ em lâu đời nhất trên thế giới, có niên đại khoảng năm 3000 trước Công nguyên. Điều này cho thấy rằng người dân cổ đại ở Sahara đã có những kỹ thuật bảo quản thi thể tiên tiến hơn 1.000 năm so với người Ai Cập cổ đại.
Nền Văn Minh Garamantes:
Trong khi các nền văn minh Hy Lạp và La Mã đang phát triển mạnh mẽ ở châu Âu, một nền văn minh độc đáo đã trỗi dậy ở trung tâm Sahara: nền văn minh Garamantes. Họ đã xây dựng một xã hội thịnh vượng bằng cách đào giếng sâu để lấy nước, cho phép họ trồng trọt và sinh sống trong môi trường khắc nghiệt.
Những Người Du Mục:
Ngày nay, vẫn còn những bộ tộc du mục như người Berber và Tuareg sinh sống ở Sahara. Họ là những người du mục thực thụ, di chuyển khắp sa mạc để tìm kiếm nước và thức ăn cho gia súc của mình.
Biển Sahara Hụt:
Vào cuối thế kỷ 19, đã có những ý tưởng táo bạo về việc biến một phần của Sahara thành biển bằng cách đào kênh dẫn nước biển vào. Tuy nhiên, dự án này chưa bao giờ được thực hiện.
Đường Cao Tốc Xuyên Sa Mạc:
Ngày nay, có những con đường cao tốc hiện đại chạy qua Sahara, kết nối các quốc gia và thành phố khác nhau trong khu vực.
Sahara Đang Mở Rộng:
Điều đáng lo ngại là Sahara đang mở rộng với tốc độ nhanh chóng, khoảng 10% trong 100 năm qua. Biến đổi khí hậu và các hoạt động của con người đang góp phần vào quá trình này, gây ra những thách thức lớn cho các cộng đồng sinh sống gần sa mạc.
Tóm lại, hoang mạc Sahara thuộc châu lục châu Phi, là một vùng đất rộng lớn, đa dạng và đầy bí ẩn. Nó không chỉ là một biển cát vô tận mà còn chứa đựng những cảnh quan độc đáo, những nền văn minh cổ xưa và những thách thức môi trường to lớn.
