“Người lái đò Sông Đà” là một tác phẩm tiêu biểu trong sự nghiệp văn chương của nhà văn Nguyễn Tuân, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong phong cách nghệ thuật của ông sau Cách mạng tháng Tám. Để hiểu sâu sắc hơn về tác phẩm này, việc nắm vững hoàn cảnh ra đời của “Người lái đò Sông Đà” là vô cùng cần thiết.
Tác phẩm ra đời trong bối cảnh nào?
-
Chuyến đi thực tế: “Người lái đò Sông Đà” là kết quả của chuyến đi thực tế của Nguyễn Tuân đến vùng Tây Bắc rộng lớn, hùng vĩ. Chuyến đi này không chỉ đáp ứng niềm đam mê khám phá, phiêu lưu của nhà văn mà còn là cơ hội để ông tìm kiếm những vẻ đẹp tiềm ẩn của thiên nhiên và con người nơi đây. Ông muốn khám phá “chất vàng mười” trong tâm hồn những người lao động bình dị, những người đã dũng cảm chiến đấu và xây dựng cuộc sống trên mảnh đất biên cương.
-
Thời điểm lịch sử: Tác phẩm được sáng tác năm 1960 và in trong tập “Sông Đà”. Đây là giai đoạn đất nước ta đang bước vào thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, sau chiến thắng Điện Biên Phủ. Văn học lúc bấy giờ mang đậm tinh thần ca ngợi vẻ đẹp của quê hương, đất nước và con người Việt Nam trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nguyễn Tuân cũng không nằm ngoài xu hướng đó, nhưng ông đã thể hiện nó bằng một phong cách độc đáo, tài hoa, đậm chất “ngông” của riêng mình.
-
Sự thay đổi trong phong cách: “Người lái đò Sông Đà” đánh dấu sự chuyển biến trong phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân. Trước Cách mạng, ông nổi tiếng với những tác phẩm thể hiện vẻ đẹp của những thú chơi tao nhã, những con người tài hoa nhưng lập dị trong xã hội cũ. Sau Cách mạng, ngòi bút của ông hướng đến những vẻ đẹp bình dị, gần gũi của thiên nhiên và con người lao động trong cuộc sống mới. Tuy nhiên, phong cách tài hoa, uyên bác và độc đáo của Nguyễn Tuân vẫn được giữ vững và phát triển.
Tóm lại, hoàn cảnh ra đời “Người lái đò Sông Đà” là sự kết hợp của nhiều yếu tố: Chuyến đi thực tế đầy cảm hứng, bối cảnh lịch sử của đất nước và sự chuyển biến trong phong cách nghệ thuật của nhà văn Nguyễn Tuân. Chính những yếu tố này đã tạo nên một tác phẩm độc đáo, giàu giá trị nghệ thuật và nhân văn, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam hiện đại.