Hoàn Cảnh Của Lão Hạc là một bức tranh chân thực và đầy ám ảnh về cuộc sống của người nông dân nghèo khổ trong xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Số phận nghiệt ngã, sự cô đơn cùng với lòng tự trọng cao cả đã đẩy Lão Hạc đến bước đường cùng, trở thành một trong những nhân vật điển hình nhất của văn học hiện thực phê phán.
Lão Hạc, một người nông dân chất phác, hiền lành, phải đối mặt với biết bao khó khăn chồng chất. Vợ mất sớm, một mình Lão Hạc gồng gánh nuôi con trai. Gia tài của Lão chỉ vỏn vẹn ba sào vườn, một túp lều tranh xơ xác và con chó Vàng, người bạn trung thành.
Con trai Lão Hạc, vì không có tiền cưới vợ, đã quyết định bỏ làng đi làm đồn điền cao su, để lại Lão Hạc một mình trong cảnh cô đơn, bệnh tật. Sự ra đi của con trai là một đòn giáng mạnh vào cuộc đời Lão, khiến Lão càng thêm quạnh hiu và lo lắng.
Sau một trận ốm nặng, Lão Hạc không còn đủ sức khỏe để làm thuê kiếm sống. Cái đói, cái nghèo bủa vây Lão. Trong cơn túng quẫn, Lão Hạc buộc phải bán đi con chó Vàng, kỷ vật cuối cùng mà con trai để lại. Việc bán chó Vàng không chỉ là sự mất mát về vật chất mà còn là sự mất mát về tinh thần, tình cảm. Cậu Vàng không chỉ là một con vật, mà còn là người bạn, người thân duy nhất của Lão.
Sau khi bán chó Vàng, Lão Hạc chạy sang nhà ông giáo, kể lể trong nước mắt. Lão dằn vặt, đau khổ vì đã “lừa một con chó”. Lão tự trách mình đã phụ lòng tin của con trai, đã bán đi người bạn trung thành. Nỗi đau và sự dằn vặt của Lão Hạc cho thấy Lão là một người giàu tình cảm và có lòng tự trọng cao.
Việc Lão Hạc quyết định tìm đến cái chết bằng bả chó cho thấy sự bế tắc và tuyệt vọng của Lão. Lão không muốn trở thành gánh nặng cho con trai, không muốn sống một cuộc đời tăm tối, vô nghĩa. Lão chọn cái chết để bảo toàn phẩm giá, để giữ lại ba sào vườn cho con.
Trước khi chết, Lão Hạc đã sang nhà ông giáo để gửi gắm ba sào vườn và nhờ ông giáo trông coi giúp. Hành động này cho thấy Lão là người có trách nhiệm, biết lo xa và luôn nghĩ đến tương lai của con trai. Lão Hạc thà chết chứ không chịu sống nhục nhã, không chịu bán rẻ phẩm giá của mình.
Cái chết của Lão Hạc là một cái chết đau đớn, vật vã, nhưng cũng là một cái chết cao thượng, thiêng liêng. Lão Hạc đã chọn cái chết để giữ gìn phẩm giá và bảo vệ tài sản cho con trai. Cái chết của Lão Hạc là một lời tố cáo đanh thép đối với xã hội bất công, tàn bạo đã đẩy người nông dân vào bước đường cùng.
Hoàn cảnh của Lão Hạc không chỉ là câu chuyện về một cá nhân mà còn là câu chuyện về số phận của hàng triệu người nông dân nghèo khổ trong xã hội cũ. Câu chuyện về Lão Hạc đã chạm đến trái tim của độc giả, khơi gợi lòng thương cảm và sự trân trọng đối với những phẩm chất tốt đẹp của người nông dân Việt Nam. Đồng thời, nó cũng là lời cảnh tỉnh về những bất công và áp bức trong xã hội, đòi hỏi sự thay đổi để mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho người lao động nghèo khổ.