Kí ức về Hoa Dâu Da ùa về trong một buổi chiều oi ả, khi nhìn thấy bức ảnh những chùm hoa li ti trắng muốt từ người bạn thân ở Hà Nội. Hương thơm dịu dàng, thoang thoảng của loài hoa này gợi nhớ về những buổi sớm mai trên bờ đê sông Hồng, đánh thức bao kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ.
Thông thường, khi cái nắng hè dịu bớt và mùa thu đến, hoa dâu da nở rộ trên khắp các con phố Hà Nội. Những bông hoa nhỏ xinh, màu trắng ngà như một tín hiệu chuyển mùa quen thuộc, mang theo những xao xuyến khó tả.
Hà Nội có rất nhiều góc phố trồng cây dâu da xoan. Dạo quanh thành phố, bạn có thể dễ dàng bắt gặp những quán nước nhỏ nép mình dưới tán cây xanh mát. Những chùm hoa dâu da trắng muốt vươn mình đón nắng, tỏa hương thơm dịu nhẹ, tạo nên một không gian thư thái và bình yên.
Khi hoa dâu da nở, cả một góc trời như bừng sáng bởi sắc trắng tinh khôi. Từng chùm hoa rung rinh trong gió, những cánh hoa nhỏ bé rụng xuống vỉa hè, nơi những người lớn tuổi ngồi nhâm nhi ly cà phê nâu đá, tạo nên một ký ức khó phai trong lòng người Hà Nội. Hương thơm của hoa dâu da hòa quyện với tiếng xe cộ ồn ào, tạo nên một bản hòa tấu đặc trưng của phố phường Hà Nội.
Ai đã từng trải qua tuổi thơ ở Hà Nội chắc hẳn đã từng nếm thử vị chua ngọt của quả dâu da xoan đầu mùa. Cây dâu da xoan rất dễ trồng, chỉ cần cắm một cành xuống đất là có thể mọc thành cây. Sau một năm, cây sẽ nở rộ những chùm hoa dâu da li ti, rồi sau những trận mưa rào, những trái dâu da nhỏ nhắn sẽ xuất hiện.
Hoa dâu da mang đến một mùi hương đặc biệt, không quá nồng nàn mà dịu dàng, man mát. Người đi ngang qua gốc cây đang nở hoa sẽ không khỏi thích thú hít hà hương thơm trong trẻo ấy, cảm thấy tâm hồn mình trở nên thư thái và dễ chịu.
Nhưng có lẽ vì sắc hoa quá đỗi giản dị nên ít ai thực sự cảm nhận được vẻ đẹp đặc trưng của nó. Chỉ đến khi cây dâu da kết trái thành từng chùm hồng rực, người ta mới bắt đầu chú ý. Mỗi chùm dâu da thường có hàng trăm quả chín, tồn tại đến tận những ngày đông, khi lá cây đã rụng hết.
Ngày còn bé, gia đình tôi sống ở khu tập thể cũ. Dưới sân có một khoảng đất nhỏ trồng xoài và dâu da xoan. Vì cây xoài quá cao nên hai cây dâu da dáng cong thấp trở thành “căn cứ địa” của bọn trẻ con.
Bọn con gái chúng tôi thích nhất trò xâu vòng hoa xoan. Dưới tán cây hoa dâu da trắng sữa, chúng tôi nhặt hoa, dùng chỉ xâu thành vòng đeo cổ, đội lên đầu. Những vòng hoa trắng muốt, thơm ngát khiến chúng tôi cảm thấy mình như những nàng công chúa xinh đẹp. Còn bọn con trai thì thích hái quả dâu da nhét đầy túi áo để chơi trò bắn súng tre.
Lúc ấy, chúng tôi chẳng biết quả dâu da tên là gì, chỉ thích thú vì cây tương đối thấp, dễ hái. Có lẽ vì thế mà quả dâu da chẳng có cơ hội chín hoàn toàn.
Dù vậy, chúng tôi vẫn thường quây quần bên nhau, ngắm những đóa hoa dâu da trắng muốt giữa trời xanh, rồi hái những quả dâu da còn xanh chấm muối ớt. Đến khi trưởng thành, ký ức về những ngày thơ ấu, cùng nhau ngồi dưới gốc cây xanh mát, chia nhau những trái dâu da xoan đầu mùa vẫn còn mãi trong tâm trí tôi.
Theo bà tôi kể, người dân quê giải thích tên dâu da xoan rất giản dị. Vì quả có vị chua như dâu tằm nhưng thịt bên trong lại có màu hồng tươi như da em bé nên gọi là dâu da. Thêm vào đó, nhiều người cho rằng dâu da chính là cây xoan đào trong chuyện cổ tích nên gọi là dâu da xoan.
Vốn thích chuyện cổ tích, tôi thường tưởng tượng những gốc dâu da xoan dưới sân khu tập thể là cây xoan đào do nàng Tấm hóa thân thành. Có lẽ vì thế mà tuổi thơ tôi luôn gắn liền với hình ảnh cây dâu da xoan, gắn với những câu chuyện cổ tích đẹp đẽ.
Không chỉ quả, mà lá, cành của cây dâu da xoan đều có thể ăn được và được xem là vị thuốc đông y. Quả chín có tác dụng kích thích tiêu hóa, chữa bệnh biếng ăn cho trẻ con. Lá dâu da giã nát trộn với dấm có thể bôi vào những chỗ sưng tấy, mụn nhọt, lở loét, dị ứng.
Chớm thu, từng chùm quả dâu da xoan chín đỏ mọng, sai trĩu cành. Dạo quanh những con phố Hà Nội, ngắm những cây dâu da xoan bừng nở sắc hoa trắng, lấp ló những chùm quả sai trĩu cây, thật không gì hạnh phúc bằng.
Tôi đã từng nếm thử trái dâu da xoan ở nhiều vùng khác nhau. Nhưng không hiểu sao, hương vị của những quả dâu da xoan ở Hà Nội vẫn gợi lên nhiều cảm xúc đặc biệt. Có lẽ bởi mùa dâu da xoan gắn với những hoài niệm ấu thơ của tôi giữa mảnh đất Hà thành đầy nhớ thương.
Mỗi mùa hoa dâu da về, dòng ký ức trẻ thơ xưa cũ cứ đan xen cùng những xúc cảm mới lạ của hiện tại khiến người xa quê hương như tôi bồi hồi mãi không thôi…
