Cây cơm nguội, còn gọi là cơm nguội năm cạnh, co cáng, nổ trắng, mác ten, có tên khoa học Ardisia quinquegona Blume, thuộc họ Đơn nem. Cây phân bố rộng rãi ở Châu Á, đặc biệt là các tỉnh miền Bắc và một số tỉnh miền Tây của Việt Nam. Thân gỗ cao trung bình 20m, cành mềm, lá hình mác thuôn dài, mép lá lượn sóng.
Hoa cơm nguội có màu hồng phấn, mọc thành trục gần tán lá. Quả hình cầu, đường kính khoảng 5mm, khi chưa chín có màu trắng như cơm nguội, khi chín chuyển sang màu đen.
Thành phần dinh dưỡng trong lá cơm nguội (100g): Glucid 15g, Caroten 2,5mg, nước 76,9g, vitamin C 30mg, chất xơ 3,9g, steroid, triterpenoid và các dẫn chất khác. Nhờ thành phần đa dạng, cây cơm nguội mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Công Dụng Dược Lý Của Cây Cơm Nguội
Cây cơm nguội không chỉ là một hình ảnh quen thuộc trong thi ca mà còn là một vị thuốc quý với nhiều công dụng:
- Chữa khí hư bạch đới: Lá cơm nguội có tính kháng viêm, diệt khuẩn, giúp giảm các triệu chứng khí hư bạch đới. Dùng 50-90g lá cơm nguội sắc nước uống hoặc ngâm rửa âm đạo với nước lá và phèn chua.
- Điều trị đau nhức xương khớp, phong tê thấp: Kết hợp cơm nguội với dây đau xương, cỏ xước, thổ phục linh để sắc nước uống, giúp giảm đau nhức.
- Chữa tiêu chảy, kiết lỵ: Tính kháng viêm, kháng khuẩn của cơm nguội giúp ngăn ngừa vi khuẩn gây bệnh đường ruột. Sắc lá cơm nguội uống để cải thiện tình trạng tiêu chảy, kiết lỵ.
- Chữa mề đay mẩn ngứa: Lá cơm nguội giúp sát trùng, rút mủ, ngăn ngừa áp xe vết thương hở, giảm mẩn ngứa. Dùng lá cơm nguội kết hợp với các dược liệu khác nấu nước tắm.
- Điều trị ho lâu ngày: Thay vì dùng kháng sinh, có thể dùng lá cơm nguội sắc nước uống để trị ho. Kết hợp cơm nguội với cam thảo, vỏ quýt, thuốc dòi để tăng hiệu quả.
- Tốt cho sản phụ mới sinh: Lá và cành cơm nguội giúp sát trùng, diệt khuẩn, kháng viêm, giảm đau, trục huyết đọng. Sắc cơm nguội với ngũ gia bì, lá mua, lá gai, dủ dẻ để bồi bổ sau sinh.
- Chữa viêm gan do virus: Cây cơm nguội có thể được dùng như một phương pháp hỗ trợ điều trị viêm gan. Kết hợp lá cơm nguội với diệp hạ châu, cam thảo, cà gai leo, rau má để sắc nước uống.
- Hỗ trợ điều trị ung thư thực quản – dạ dày: Các hoạt chất trong lá và thân cây cơm nguội giúp ức chế sự tăng sinh của khối u ác tính. Sắc cây cơm nguội uống hàng ngày.
Lưu Ý Khi Sử Dụng Cây Cơm Nguội
- Phụ nữ mang thai không được dùng cây cơm nguội vì có tính kỵ thai.
- Nếu dùng thuốc Tây song song với thuốc cây cơm nguội, nên uống cách nhau 1-2 tiếng.
- Rửa sạch dược liệu trước khi dùng để tránh viêm nhiễm.
- Phân biệt cây cơm nguội với cây cơm rượu và cây cơm cháy.
Lưu ý: Các bài thuốc trên chỉ mang tính chất tham khảo. Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy ngừng sử dụng và đi khám ngay.